Na pograniczu jazzu i klasyki [koncert Mateusza Smoczyńskiego i Sinfonii Iuventus]

Dobrze było choć na chwilę zapomnieć o tym wszystkim, co aktualnie opanowuje nasze myśli i skupić się na przyjemności, którą daje muzyka. Szczególnie muzyka tak dobrze napisana i wykonana, jak miało to miejsce w przypadku utworów Mateusza Smoczyńskiego oraz Polskiej Orkiestry Sinfonia Iuventus.

Mateusz Smoczyński swoim nazwiskiem stworzył markę, pod którą kryje się niezwykły talent muzyczny, doskonały warsztat i imponujące improwizacje skrzypcowe. Znając doskonale i swego czasu zapętlając płytę „Berek” Kwintetu Smoczyńskiego, spodziewałam się, że znajdę w koncercie głównie elementy jazzowe, jednak tym razem kompozytor mnie zaskoczył.

Program wieczoru 12 marca 2022 r. w Studiu Koncertowym Polskiego Radia składał się z dwóch utworów Smoczyńskiego – koncertu skrzypcowego „Adam’s Apple” oraz prawykonania koncertu podwójnego na skrzypce i saksofon „2Pix”. Pierwszy z nich, nawiązujący do osiągnięć kompozytorskich Johna Adamsa, miał swoją premierę w 2018 r. w NOSPR. Składający się z czterech części koncert pokazał maksimum możliwości wykonawczych Smoczyńskiego oraz charakterystyczne dla niego momenty improwizowane. Co ciekawe, utwór ten nie jest kolejnym dziełem nastawionym na przedstawienie następujących po sobie chorusów z coraz to nowszymi elementami wirtuozerii, w których liczy się wyłącznie solista. Orkiestra, kolokwialnie mówiąc, „miała co grać” i była równouprawnionym wykonawcą utworu. Całość koncertu skrzypcowego miała swoją narrację, często wykorzystującą elementy harmoniki współczesnej, która w połączeniu z pierwiastkiem jazzowym tworzyła spójną całość. „Adam’s Apple” to naprawdę przemyślany utwór, dzięki któremu odkryłam na nowo pojawiające się w jednej z części skrzypce barytonowe.

Podobnie „2Pix” – premierowy utwór tego wieczoru, w którym aż roiło się od nawiązań do serialu Davida Lyncha „Twin Peaks”. Każda część koncertu to obraz fabuły, w której najważniejszym elementem jest dualizm dobra i zła. Ten dualizm to zestawienie dwóch różnych barwowo instrumentów – skrzypiec i saksofonu tenorowego (w roli solisty Piotr Baron – dyrektor Polskiej Orkiestry Sinfonia Iuventus). Rzeczywiście, połączenie tych dwóch instrumentów dało efekt konfliktu, momentami niejako walki, ale także pogodzenia, kiedy to skrzypce i saksofon współgrały ze sobą. Wspaniale sprawdziła się w tym utworze ostra barwa w grze Piotra Barona, która wyraziście przenikała przez orkiestrę. „2Pix” to obraz surrealistyczny, dokładnie taki, jakim widział go w serialu Lynch. Można się pokusić o stwierdzenie, że gdyby reżyser myślał o remake’u, śmiało mógłby zwrócić się do Smoczyńskiego o nową ścieżkę dźwiękową.

Będąc na takich koncertach, lubię zwracać uwagę na zachowanie solisty i orkiestry. Patrząc na towarzyszącą Smoczyńskiemu Sinfonię Iuventus pod dyrekcją Marka Wroniszewskiego, można było zauważyć wymianę uśmiechów między muzykami, widać było radość z uczestnictwa w tym koncercie oraz z tego, co tworzą razem na scenie, co nie jest tak oczywiste, jak mogłoby się wydawać. Sam solista również posyłał orkiestrze oraz publiczności uśmiechy. Wspominając o koncercie, nie można zapomnieć o wspaniałej orkiestrze Sinfonii Iuventus, która po raz kolejny pokazała, że wiek i bagaż doświadczenia muzyków nie mają znaczenia, jeśli widać i słychać, że zespół jest po prostu ze sobą zgrany i lubi wspólnie muzykować.

Obecna sytuacja polityczna na świecie również znalazła tego wieczoru odzwierciedlenie w akcencie muzycznym. W geście solidarności z Ukrainą koncert otworzyła dyrygentka ukraińskiego pochodzenia Victoria Zhadko. Był to również weekend, w którym w całej Polsce na koncertach symfonicznych wykonywana była „Melodia a-moll” Myrosława Skoryka i tą właśnie „Melodią” rozpoczął się cały koncert. Po nim wykonano również hymn Ukrainy – pieśń „Szcze ne wmerła Ukrajiny ni sława, ni wola” Mychajła Werbyckiego oraz „Tańce ukraińskie” z suity nr 4 cz. II Lwa Kołoduba. Piękny i wzruszający gest artystów dla artystów.

MATEUSZ SMOCZYŃSKI & SINFONIA IUVENTUS

12 marca 2022, godz. 19.00

Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie

Wykonawcy

Mateusz Smoczyński | skrzypce

Piotr Baron | saksofon

Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa

Marek Wroniszewski | dyrygent

Program

Mateusz Smoczyński

Koncert skrzypcowy Adam’s Apple

Koncert podwójny na skrzypce i saksofon 2PiX PRAWYKONANIE