Dvořák | Vanhal | SKORYK [Zsolt Fejérvári zagra z Sinfonią Iuventus]

W tragicznych dniach wojny, podczas której bestialsko napadnięta Ukraina walczy o zachowanie swojej wolności i niepodległości w programach koncertów – z powodu okoliczności nierzadko zmienianych – pojawiają się akcenty także muzycznego wsparcia dla dzielnego narodu. Dlatego najbliższy koncert Sinfonii Iuventus rozpocznie hymn państwowy Szcze ne wmerła Ukrajiny i sława, i wola, którego słowa (ich autorem jest Pawło Czubynski) stanowią zamierzone nawiązanie do incipitu Mazurka Dąbrowskiego.

Piękna pieśń, do której muzykę skomponował grekokatolicki duchowny Mychajło Werbycki, powstała pierwotnie dla sztuki teatralnej. Zakazana w okresie Związku Sowieckiego, stała się później hymnem odrodzonego państwa (w swej ostatecznej redakcji z 2003 roku). Zabrzmią też utwory kompozytorów reprezentujących to samo pokolenie muzyki ukraińskiej – a zarazem odmienne życiowe drogi i stylistyczne kręgi. Urodzony w 1938 roku Myrosław Skoryk był prominentną postacią życia muzycznego kraju jako kompozytor i muzykolog, także dyrektor artystyczny Opery Kijowskiej. Jego wzruszająca, romantyczna w wyrazie Melodia a-moll powstała do zapomnianego dziś filmu Vysokij Pierieval z 1981 roku i zyskała autonomiczną popularność w wielu różnych opracowaniach. Wykonywano ją także podczas uroczystości żałobnych ku czci ofiar proeuropejskiego zrywu na Majdanie na przełomie 2013/2014, mordowanych przez Rosjan i siły sprzyjające marionetkowemu przywódcy Wiktorowi Janukowyczowi.

Ósma Symfonia z roku 1889 Antonína Dvořáka to dzieło przepełnione radością i optymizmem, pełne nawiązań do muzyki narodowej, choć pozbawione pozamuzycznego programu. Skomponowana podczas letnich wakacji w miejscowości Vysoká u Příbramě zdaje się odzwierciedlać dźwiękami nastrój błogości i sielskości wśród pięknej natury; sam autor przyznawał, że chciał stworzyć dzieło „odmienne od wcześniejszych” – i w istocie jest różne od rapsodycznej i miejscami mrocznej Siódmej, a także od sławnej następczyni, pełnej patosu Dziewiątej komponowanej pod wrażeniem podróży do USA – „Nowego Świata” (nasza orkiestra przypomniała ją w lutym). Utwór powstał dla uczczenia wyboru kompozytora do grona członków prestiżowej Akademii Nauki, Literatury i Sztuki. Odniósł wielki sukces i w Czechach, i za granicą, do dziś należąc do najchętniej – obok wspomnianej Dziewiątej – wykonywanych symfonii autora. Dvořák stosunkowo rzadko odwoływał się do muzyki programowej, będąc w tej postawie dość bliski swemu przyjacielowi i mentorowi – Johannesowi Brahmsowi, który także preferował „muzykę absolutną”, wolną od literackich, narracyjnych odniesień. Ale nawet Brahms komponował koncertowe uwertury, które chociaż nie zawierały programów explicite, to jednak zdawały się sugerować pozamuzyczne konteksty. Takie też dzieła miał w dorobku wielki Czech, tworząc nieco zapomniany dziś cykl uwertur (pod tą nazwą kryją się właściwie niewielkie poematy symfoniczne): Natura, życie i miłość. Skomponowany w 1891 roku Karnawał to drugie (i najbardziej znane) ogniwo tego symfonicznego tryptyku. Efektowny, pełen ogromnej energii utwór stanowi barwną, olśniewającą mozaikę motywów tanecznych w słowiańskim duchu przeplecionych epizodami nostalgicznej refleksji.

Kontrabas to instrument nieodzowny w orkiestrze, tworzący fondamento (takim właśnie mianem nazywano często basową linię w barokowych partyturach) dla brzmienia smyczkowego kwintetu. Rzadko powierzano mu muzykę solową, dopiero zwłaszcza wybitni wirtuozi XIX wieku zwrócili uwagę na szerokie spektrum możliwości tego instrumentu – szczególne zasługi miał tu włoski muzyk Giovanni Bottesini, nazywany przez współczesnych „Paganinim kontrabasu”. Jednak ów wielki Włoch wcale nie był pierwszym autorem oryginalnych koncertów kontrabasowych, wcześniej tworzył je między innymi czeski kompozytor Jan Křtitel Vaňhal, pokoleniowy rówieśnik Haydna, aktywny przede wszystkim w Wiedniu (tam sygnujący się jako Johann Baptist Wanhal), podróżujący po Europie jako skrzypek i wiolonczelista, bardzo w swej epoce ceniony. Jego Koncert Es-dur przypomni węgierski wirtuoz kontrabasu Zsolt Fejérvári, ceniony muzyk orkiestrowy (lider basowej grupy między innymi w Budapest Festival Orchestra – BFO, a także w Orchestre de la Suisse Romande), bardzo aktywny również jako solista i kameralista, który prezentuje i nagrywa wiele zapomnianych pozycji kontrabasowej literatury.

Dyrygentem wieczoru będzie Rafał Janiak.

Dvořák | Vanhal | SKORYK

9 kwietnia 2022, godz. 19.00

Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie

Wykonawcy

Zsolt Fejérvári | kontrabas

Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa

Wojciech Rajski | dyrygent

Program

Szcze ne wmerła Ukrajiny i sława, i wola, hymn Ukrainy (muzyka Mychajło Werbycki)

Antonín Dvořák – Uwertura Karnawał op. 92

Johann Baptist Vanhal – Koncert na kontrabas i orkiestrę Es-dur

***

Myrosław Skoryk Melodia a-moll

Antonín Dvořák – VIII Symfonia G-dur op. 88

Bilety normalne: 40 zł / miejsce

Bilety ulgowe: 30 zł / miejsce

• dla uczniów, studentów do ukończenia 26 roku życia, emerytów i rencistów oraz osób po 70 roku życia;

• uczniów szkół muzycznych i baletowych oraz studentów uczelni muzycznych i muzykologii.

Bilety: eBilet, Polskie Radio – bilety 24 oraz w kasie biletowej Studia Koncertowego Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie

Patronat medialny: TVP Kultura, Presto, polmic.pl

{info. pras}