Otwarcie wystawy „Muzyka w okupowanej Polsce 1939–1945” przy akompaniamencie muzyki
Już 13 stycznia o 18:00 w Europejskim Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura odbędzie się otwarcie wystawy „Muzyka w okupowanej Polsce 1939–1945” w ramach Międzynarodowych Dni Messiaena Görlitz-Zgorzelec, objętych patronatem Burmistrza Miasta Zgorzelec.
Wystawa autorstwa dr Katarzyny Naliwajek-Mazurek z Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego wraca nad Nysę po 11 latach. Po raz pierwszy sprowadził ją do nas w 2011 roku dr Albrecht Goetze. Była wówczas prezentowana w Gӧrlitz. Autorka przedstawia skutki polityki Trzeciej Rzeszy na terenach Polski czasu II wojny światowej: niszczenie kultury i muzyki polskiej, wraz z towarzyszącymi jej prześladowaniami i eksterminacją na tle rasowym i narodowościowym. Autorka opisuje formy życia muzycznego, jakie były możliwe w tych warunkach, oraz losy poszczególnych muzyków, ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy.
Na otwarciu obecna będzie kuratorka wystawy, dr Katarzyna Naliwajek-Mazurek. Wydarzenie odbędzie się przy akompaniamencie muzyki w wykonaniu sopranistki, Ani Vegry, i pianistki, Katarzyny Wasiak.
Uzupełnieniem i niejako komentarzem do wystawy będzie film Ute Friederike Jürß i Martiny Doerry „DECYZJA – Wilm prowadził podwójne życie” o oficerze Wehrmachtu Wilmie Hosenfeldzie, oprawcy i pomocniku prześladowanych, w tym m.in. Władysława Szpilmana.
Po otwarciu wystawy, o godzinie 20:00, organizatorzy zapraszają na koncert pieśni „Ci, którzy ratują się piosenką”.
Występują:
Ania Vegry – sopran
Katarzyna Wasiak – fortepian
Utwory Karola Rathausa, Ignacego Strasfogla, Andrzeja Czajkowskiego oraz Szymona Laksa.
W biografie kompozytorów, których utwory złożą się na koncert, wpisane są dramatyczne przemiany zachodzące w Europie XX wieku. Wojna, prześladowania i wygnanie zostawiły swój ślad w ich twórczości, a jednak ich piosenki są dowodem głębokiego humanizmu i wiary w siłę kultury, która przełamuje narodowe uprzedzenia, stając się najważniejszą barykadą przed barbarzyństwem.
Szczegółowy program wydarzeń oraz informacje nt. biletów dostępne są na stronie Dni Messiaena.
Informacje na temat wystawy „Muzyka w okupowanej Polsce 1939–1945”
Celem wystawy jest przedstawienie życia muzycznego w Polsce podczas drugiej wojny światowej oraz
konsekwencje polityki kulturalnej nazistowskich okupantów.
Zorganizowana na podstawie różnego rodzaju zbiorów z polskich, amerykańskich, izraelskich i niemieckich
archiwów (dokumenty, fotografie, wiersze, piosenki, dzieła sztuki, sprawozdania świadków itd.) niniejsza
wystawa po raz pierwszy przedstawia różne formy obecności muzyki w życiu społeczeństwa podczas wojny
oraz przypomina o losach i twórczości muzyków, muzykologów, miłośników muzyki.
Najbardziej znacząca część wystawy poświęcona jest tragicznym losom polskich artystów i artystek
żydowskiego pochodzenia, więźniom getta oraz obozów koncentracyjnych, spośród których większość z
nich nie przeżyła Holokaustu.
Uprawianie muzyki w tamtych czasach, w których miliony polskich obywateli straciło życie, było często
przejawem odwagi obywatelskiej, solidarności oraz niezmiernej bezinteresowności – historia Władysława
Szpilmana, który został uratowany przez swoich polskich przyjaciół i niemieckiego oficera Wilma Hosenfelda
jest przykładem podobnym do wielu innych sytuacji. Dla wielu prześladowanych muzyka często oznaczała
azyl, czasem nawet ratowała życie. Tak właśnie było w przypadku Szymona Laksa, który przeżył obóz zagłady
Auschwitz-Birkenau, ponieważ prowadził tam orkiestrę obozową.
Wystawa przedstawia nie tylko przykłady niewiarygodnej wręcz manipulacji w sferze muzyki poprzez
totalitarny despotyzm, ale także znaczenie muzyki w stosunkach międzyludzkich w obozach
koncentracyjnych czy także podczas Powstania Warszawskiego w sierpniu 1944 roku. Sposób
przedstawienia tych aspektów na wystawie na przykładzie muzyki, wpływa na dialog pomiędzy
narodowościami i generacjami w duchu tolerancji.
Wystawa została zainicjowana przez berlińskie stowarzyszenie Room 28 e.V. w 2010 roku w związku z
przygotowaniami do międzynarodowych uroczystości z okazji 200. rocznicy urodzin Fryderyka Chopina.
Wystawa, której kuratorką była polska muzykolożka dr Katarzyna Naliwajek, sfinansowana została ze
środków Unii Europejskiej oraz Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Ekspozycja przeżyła swoją
francuską premierę podczas festiwalu Musiques Interdites w Marsylii, niemiecką w Schleswig-Holstein
podczas festiwalu muzycznego w Kilonii i Hamburgu oraz na festiwalu Warszawska Jesień. Ponadto można
było ją zobaczyć m.in. w Berlinie, Lipsku, Lüneburgu, Görlitz oraz podczas uznamskiego lata muzyki w
Peenemünde, w Oświęcimiu i Sosnowcu (mieście urodzenia Władysława Szpilmana). Mówiono o niej w
wielu mediach.
W roku 2011 uniwersytet w Lüneburgu przyznał autorce i kuratorce wystawy, dr Katarzynie Naliwajek,
nagrodę im. Hosenfelda-Szpilmana. Dr Naliwajek należy do jednych z najważniejszych ekspertek w tej
dziedzinie. Wykłada muzykologię na uniwersytecie w Warszawie.
