Wszystko zaczęło się w Krakowie… 110 lat ZPAP
Wszystko zaczęło się w Krakowie… ‒ to tytuł wystawy zorganizowanej z okazji jubileuszu Związku Polskich Artystów Plastyków Okręg Krakowski. Otwarcie wystawy w Galerii Pryzmat zostało połączone z jubileuszowym spotkaniem, podczas którego osoby zasłużone dla krakowskiego okręgu ZPAP otrzymały okolicznościowe medale.
Wystawa przygotowana z czułością i dbałością ukazania wszystkich epok pierwszego w Polsce stowarzyszenia artystów – malarzy, rzeźbiarzy, grafików i wszelkich innych twórców sztuki wizualnej. Związek Polskich Artystów Plastyków powstał w Krakowie w 1911 r., a jego głównymi założycielami byli Leon Kowalski, Leonard Stroynowski i Kasper Żelechowski. Początkowo, zrzeszając artystów zamieszkujących w trzech zaborach: austriackim, pruskim i rosyjskim, organizacja przyjęła nazwę Związek Powszechny Artystów Polskich w Krakowie. Jego głównym zadaniem była wówczas ochrona członków w sprawach zawodowych, udzielanie im pomocy socjalnej oraz organizowanie wystaw i życia towarzyskiego. Dziś Związek Polskich Artystów Plastyków także skupia liczne grono artystów z różnych dziedzin sztuk pięknych, wspierając rozwój i upowszechnianie twórczości plastycznej oraz stojąc na straży swobody wypowiedzi artystycznych.
Budynek związku, niedaleko Rynku Głównego, u zbiegu ulic Łobzowskiej, Garbarskiej i Asnyka. jest dla nas – plastyków przystanią, w której możemy na chwilę zapomnieć o zgiełku miasta. Jest przestronna galeria sztuki z regularnie zmieniającymi się wystawami, jest przytulny pokój, z ogromnym stołem i ścianami pełnymi podarowanych przez członków związku obrazów, obrazków i obrazeczków. Są przemiłe panie i panowie, zawsze gotowi do wszelkiej pomocy. No i są wydawnictwa! Świetny kwartalnik ZPAP, omawiający bieżące sprawy, relacjonujący wystawy, książki o sztuce, o prawie autorskim. Są biografie artystów i są artykuły o tym, co nas, związkowców, w sztuce zachwyca, dziwi i przeraża…
Jest też miejsce dla tych, którzy odeszli. Pisząc te słowa, minutę temu otrzymałam wiadomość o śmierci wieloletniego prezesa ZPAP, byłego rektora krakowskiej ASP – profesora Stanisława Tabisza.
Kraków regularnie współpracuje i od wielu lat wspiera wystawy oraz projekty realizowane przez Związek Polskich Artystów Plastyków Okręgu Krakowskiego. Wiele z nich jest obejmowanych honorowym patronatem prezydenta miasta.
Podczas jubileuszowego spotkania prezydent Krakowa wręczył Joannie Warchoł (prezes Związku Polskich Artystów Plastyków Okręg Krakowski) i Grażynie Skowron (kierownik biura krakowskiego okręgu ZPAP) odznaki Honoris Gratia. Spotkanie było także okazją do uhonorowania osób zasłużonych dla związku medalami Vive l'Art oraz medalami 110-lecia ZPAP. Wystawę „Wszystko zaczęło się w Krakowie… 110 lat ZPAP 1911–1021” można oglądać do 17 grudnia w Galerii Pryzmat przy ul. Łobzowskiej 3, a wystawę towarzyszącą „Wszystko zaczęło się w Krakowie… 110 lat ZPAP ‒ Teatr Cricot 1933–1938” w Galerii Dyląg przy ul. św. Tomasza 22.
Gdy wejdziemy do związkowej Galerii Pryzmat na wystawę „110 lat”, zadziwi nas, zajmująca całą główną ścianę, powiększona wielokrotnie fotografia jednego z założycielskich zebrań związku. Są maleńkie widoczki Krakowa autorstwa Leona Kowalskiego, założyciela związku. Są członkowie honorowi – Jacek Malczewski i Kazimierz Tetmajer, karykatury słynnych krakowskich malarzy, zdjęcia wszystkich prezesów ZPAP. Są również przedmioty tak urocze jak stara związkowa maszyna do pisania czy koronkowy fartuszek malarki Hanny Rudzkiej-Cybisowej, w którym pracowała jako kelnerka w kawiarni plastyków w latach 1940–1942.
Jestem dumna, będąc od wielu lat członkinią związku. Każda wizyta w jego siedzibie jest dla mnie niezapomnianą przygodą. Z działalności tej niezwykłej organizacji korzystam pełnymi garściami, uczestnicząc w organizowanych przez nią wystawach, czytając niezwykle ciekawe wydawnictwa oraz korzystając ze zniżek w muzeach.
Dorota Pietrzyk
