Oksana Dąbrowska: Delfin kocha bezwarunkowo [rozmowa o delfinoterapii]

O tym czym jest delfinoterapia, co daje ona niepełnosprawnym dzieciom, jaki jest charakter delfina i czy mamy szanse na centrum delfinoterapii w Polsce z Oksaną Dąbrowską rozmawia Magdalena Burek.
 

Magdalena Burek: Od lat zajmuje się Pani delfinoterapią w Turcji i na Ukrainie, a w Polsce organizuje Pani turnusy rehabilitacyjne w Fundacji Dobra Wioska, której jest Pani założycielką. Z ciekawością pytam: co ma Pani w planach w 2022 r.?

Oksana Dąbrowska: Nowy rok zaczynam warsztatem Reset 2022. „Zbuduj siebie na nowo tak, jak chcesz”. To warsztat rozwoju osobistego, który prowadzę w Alanyi w naszym ośrodku z delfinoterapią. To piękne miejsce w Turcji z widokiem na góry i morze. Jak to wygląda? Zaczynamy dzień powitaniem słońca na plaży, czyli ćwiczeniami jogi, medytacją, warsztatami. Oprócz tego spacerujemy po okolicy, chodzimy na siłownię, basen, do sauny, wyruszamy na wycieczki nad wodospady, w góry. Warsztat jest skierowany do osób, które chcą się oderwać od swoich codziennych obowiązków, a może i trudności, odpocząć i z dystansem zbudować siebie „na nowo”.
 

Następnie z Alanyi jadę do miejscowości Lądek-Zdrój, gdzie w ferie zimowe rusza projekt: narciarstwo rehabilitacyjne. Mamy specjalistyczny sprzęt, tzw. nartosanki, które wyglądają jak fotelik przymocowany do nart. Dzięki niemu osoby niepełnosprawne mogą uczestniczyć w tym sporcie.
 

Czym jest narciarstwo rehabilitacyjne?

Wszelka moja działalność wiąże się z osobami, z którymi współpracuję podczas delfinoterapii, przede wszystkim są to rodziny z niepełnosprawnymi dziećmi. Pytają mnie np.: „Latem jedziemy na delfiny, a co zimą?”. I tak powstało narciarstwo rehabilitacyjne – jest to rehabilitacja niestandardowa, ponieważ nie odbywa się w warunkach szpitalnych. Wyzwala dużo pozytywnych emocji, gdyż wiąże się z ruchem na świeżym powietrzu i kontaktem ze zwierzętami. W trakcie turnusów zimowych w Lądku-Zdroju mamy cały szereg atrakcji: hipoterapię, aquaterapię, arteterapię, zajęcia z psychologiem i logopedą. Stawiamy na aktywną rehabilitację i szukamy różnych rozwiązań. Mamy np. komorę normobaryczną i fotel plazmowy. To nowości, które odbudowują odporność, wpływając korzystnie na system immunologiczny.
 

Co daje dziecku niepełnosprawnemu delfinoterapia, a czego np. nie dałaby mu dogoterapia czy hipoterapia?

Delfin ma coś, czego inne zwierzęta nie mają, mianowicie naturalny sonar. To rodzaj „narzędzia”, które pomaga mu w poruszaniu się w przestrzeni oraz komunikowaniu się z innymi zwierzętami. A jeśli chodzi o terapię, dzięki sonarowi delfin emituje wiązki promieni skierowane w części ciała pacjenta. Zauważamy, że to zwierzę inaczej układa się do każdego dziecka, jakby wyczuwało, co jest mu potrzebne. Można stwierdzić, że delfin potrafi skanować ciało człowieka, co wynika z samej budowy sonaru i być może ta jego chęć pomagania wypływa właśnie stąd, że widzi jakieś patologie i oddziałuje na nie ultradźwiękiem.

Jak to wygląda w praktyce? Delfinoterapia nie jest nowością, a mimo to dla niewtajemniczonego człowieka brzmi to jak przysłowiowa czarna magia… Skanowanie, ultradźwięki – jak w jakimś laboratorium.

Jest tylko delfin i dziecko pod opieką delfinoterapeuty. Delfinoterapia polega na zabawie z delfinem jak w dogoterapii zabawa z psem czy w hipoterapii z koniem. W trakcie zabawy są takie momenty, w których delfin na komendę trenera emituje ultradźwięki. Delfin jest ułożony grzbietem do góry i do niego zbliżamy głowę dziecka, które leży na plecach, uszy ma zanurzone w wodzie – to najwygodniejsza pozycja. W taki sposób ultradźwięki najszybciej docierają do mózgu pacjenta.
 

Potencjał delfinoterapii jest bardzo duży. Po pierwsze, jest to terapia atrakcyjna dla dziecka. W jej trakcie stymulowane są wszystkie zmysły. Dotyk – dziecko głaszcze delfina, karmi go rybą, która jest mokra, zimna, ma specyficzną strukturę. Słuch – delfin wydaje różne dźwięki, mówi się, że potrafi śpiewać. Wzrok – wiadomo. Węch – w delfinariach czuć mocny zapach ryby. Tak wygląda trening integracji sensorycznej z delfinem. Jeśli jakieś dziecko ma nadwrażliwość słuchową, a lubi zabawę z delfinem, to na początku dozujemy te wrażenia. Dziecko czuje pewien dyskomfort, ale ma motywację, bo chce się bawić i z czasem lepiej znosi nieprzyjemne dla niego dźwięki, przezwycięża swoją nadwrażliwość i łatwiej znosi hałasy w innym otoczeniu. Tak samo jest z dotykiem. Dzieci chcą nakarmić delfina rybką, ale mają nadwrażliwość, czyli wstręt do dotknięcia obślizgłej ryby. Stopniowo się przyzwyczajają.
 

Wiem, że pisała Pani pracę doktorską na temat delfinów w terapii. Pracuje Pani w delfinariach w Turcji i na Ukrainie, dokąd z Polski wyjeżdżają od lat rodziny z niepełnosprawnymi dziećmi. Co musiałoby zaistnieć, abyśmy mieli w Polsce delfinarium? Dlaczego w ogóle jeszcze ono nie powstało?

Powodem, dla którego w Polsce nie ma delfinarium, jest bardzo mocny sprzeciw społeczny, wynikający w dużej mierze z niewiedzy i uprzedzeń. Ludzie nie mają okazji zapoznać się z tą formą terapii. Ponadto niektórzy ekolodzy dostrzegają w trzymaniu delfinów w delfinariach dużą krzywdę dla tych zwierząt. Tymczasem należy pamiętać, że delfin, który urodził się w delfinarium, traci instynkt polowania, nie jest w stanie żyć na wolności, potrzebuje swojego stada. Do żadnego nowego nie zostałby przyjęty. Delfiny oswojone to już inny gatunek delfinów, są udomowione i nie można ich wypuścić bez krzywdy dla nich samych. My, osoby na co dzień pracujące z tymi zwierzętami, uważamy delfinaria po prostu za ich domy. Niektóre delfiny urodziły się tam, inne zostały odratowane po tym, jak złapano je w sieć rybacką. Delfin to zwierzę społeczne i pozostawione samo sobie nie przetrwa. Co więcej, delfinoterapia daje samym delfinom stymulację życiową. Delfin nigdy nie jest zmuszany do „prowadzenia” terapii. Wszystko się odbywa na zasadzie zabawy. Trudno by było go do niej zmusić. Kiedy nie chce się bawić, odpływa w drugą część basenu, a my zapraszamy na spotkanie z pacjentem innego delfina, który akurat ma na to ochotę.

Jak wygląda zabawa podczas delfinoterapii?

Delfin, jak i pies, chętnie bawi się z piłką, kółkiem i innymi akcesoriami i naprawdę widać, że jest to dla niego radość. Delfiny potrafią robić różne sztuczki, ale nigdy nie jest to głównym celem spotkania. To zabawa w trakcie terapii. Pozwalamy na nią, widząc chęć i zaangażowanie delfina. Można powiedzieć, że organizujemy wspólną zabawę dziecka z delfinem, zabawę, która dla dziecka ma walor terapeutyczny. Wiele dzieci lubi rajd na brzuchu delfina – delfin odwraca się i podaje płetwę, dziecko chwyta i robi okrążenie basenu. Uwielbiają też dawać delfinowi buzi, kiedy ten dotyka swoim pyszczkiem ich policzka. Lubią, kiedy delfin robi pod wodą bąbelki i kiedy je ochlapie.
 

A terapia z fokami?

Foki mamy w Łebie. Oprócz Lądka-Zdroju mamy ofertę turnusów rehabilitacyjnych w Łebie. Konkretnie jest to animaloterapia z uchatkami kalifornijskimi. Trener wyprowadza fokę, która macha łapką i robi różne pozycje, wygłupia się. Można ją pogłaskać, jeśli trener pozwoli. Terapia z foką opiera się przede wszystkim na obserwacji zwierzęcia w basenie i później na platformie. Zabawy z piłką czy z kółkiem również mają miejsce.
 

Czego można się nauczyć, obserwując taką relację dziecka np. z delfinem?

Delfin nie ocenia, kocha bezwarunkowo, bezinteresownie okazuje swoje zaangażowanie i to pozwala dziecku się otworzyć. To sposób na otwarcie, zwłaszcza dla dzieci autystycznych, ale nie tylko.