Państwa nie mogą ulegać szantażom firm technologicznych. CISAC debatuje w Polsce o ochronie twórców w kontekście AI.
W dniach 16–17 października 2024 r. w Warszawie odbyło się spotkanie Komitetu Prawnego i Politycznego CISAC, instytucji zrzeszającej organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi z całego świata. Omawiano wyzwania stojące przed twórcami, zwłaszcza te związane z rozwojem sztucznej inteligencji. Gospodarzem spotkania było Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.
Sztuczna inteligencja rozwija się, bo korzysta z twórczości
Wyzwania związane z AI były głównym tematem obrad CISAC w Warszawie. Gadi Oron, dyrektor generalny CISAC, powiedział:
„Spotkanie Komitetu Prawnego CISAC odbywa się w czasie, gdy sektor kreatywny stoi w obliczu poważnych zmian związanych ze sztuczną inteligencją. Narzędzia generatywnego AI mają ogromny potencjał, by zwiększać ludzką kreatywność. Istnieje jednak również ryzyko, że w źle uregulowanym środowisku prawnym nowe narzędzia mogą zastąpić ludzką twórczość i zagrozić źródłom utrzymania twórców. Obecnie najważniejsze jest, aby decydenci położyli nacisk na ochronę autorek i autorów. To dzieła twórców są paliwem rewolucji generatywnego AI i wszystkich korzyści ekonomicznych, jakie ona przynosi”.
Prawo nie może być tworzone w interesie Big Tech
Aby sztuczna inteligencja nie zniszczyła ludzkiej twórczości, decydenci muszą uwzględnić trzy podstawowe kwestie: (1) za korzystanie z utworów należy się proporcjonalne i uczciwe wynagrodzenie, (2) dostawcy AI muszą mieć zgodę na korzystanie z twórczości i opłacać odpowiednie licencje, (3) dostawcy AI muszą działać w sposób przejrzysty: ujawniać na jakich danych szkolą swoje narzędzia, pozyskiwać zgody twórców na korzystanie z ich prac i odpowiednio oznaczać wytwory sztucznej inteligencji. „Na te kwestie ZAiKS położy największy nacisk w trwających właśnie konsultacjach projektu ustawy o systemach sztucznej inteligencji” - powiedział Karol Kościński, dyrektor generalny ZAiKS-u. „Cieszy nas ostatnia deklaracja ministra Standerskiego, że Ministerstwo Cyfryzacji nie będzie się kierować interesami największych firm technologicznych” – dodał.
Prawa autorek i autorów priorytetem ministerstwa kultury
Hanna Wróblewska, ministra kultury, skierowała do uczestników spotkania list, w którym zadeklarowała, że polski rząd przywiązuje szczególną wagę do prawa autorskiego. Podkreśliła, że po latach opóźnień Polsce wreszcie udało się wdrożyć unijną dyrektywę DSM, co jest przełomową zmianą w prawie autorskim i znaczącym wzmocnieniem pozycji autorek i autorów na rynku kreatywnym. Nie ulega jednak wątpliwości, że największe firmy technologiczne będą wykorzystywać swoje przewagi podczas negocjowania wynagrodzeń autorskich, i dlatego tak ważna jest efektywna współpraca organizacji reprezentujących twórców. Prawa autorek i autorów w kontekście dynamicznego rozwoju AI, zwłaszcza prawo do uczciwego i proporcjonalnego wynagrodzenia za wykorzystanie twórczości, będą ważnym punktem zbliżającej się polskiej Prezydencji w UE.
***
CISAC, Międzynarodowa Konfederacja Stowarzyszeń Autorów i Kompozytorów, to globalna organizacja z siedzibą w Paryżu, do której należy 227 stowarzyszeń twórczych ze 116 krajów. Stowarzyszenie Autorów ZAiKS należy do CISAC od 1927 roku.
***
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS to największa w Polsce organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Zrzesza kompozytorów, autorów tekstów, scenarzystów, dramatopisarzy, tłumaczy, plastyków, choreografów i twórców z innych dziedzin sztuki, a także wydawców muzycznych. ZAiKS pobiera i przekazuje twórcom (oraz innym uprawnionym, np. wydawcom lub spadkobiercom) tantiemy należne za korzystanie z przysługujących im praw autorskich. Wypracowuje, promuje oraz wdraża w życie rozwiązania, które wspierają prawnie, materialnie i organizacyjnie twórców i proces tworzenia.
