Naoczność słowa, dosłowność obrazu [Festiwal Scenografii i Kostiumów „Scena w Budowie” Lublin]
W dniach 7–18 maja lubelska publiczność teatralna mogła uczestniczyć w VIII edycji Festiwalu Scenografii i Kostiumów „Scena w Budowie”, zorganizowanego przez Centrum Spotkania Kultur w Lublinie. Celem wydarzenia było zapoznanie widzów ze spektaklami o wyjątkowych walorach wizualnych i zwrócenie szczególnej uwagi na plastyczny wymiar produkcji teatralnych.
Osiem zakwalifikowanych do finału przedstawień walczyło o nagrodę „Złota kieszeń”, która była przyznawana w trzech kategoriach: najlepsza scenografia, najlepsze kostiumy i Nagroda Grand Prix. W jury konkursu zasiadali: Marek Waszkiel, Małgorzata Komorowska, Jarosław Cymerman oraz Elżbieta Wernio. Oprócz przedstawień lublinianie mieli możliwość wyboru spośród szerokiej gamy spotkań, warsztatów, wystaw i filmów. Ja zdecydowałam się na następujące propozycje: film Pętanie w reż. L. Mądzika, spektakl Arcadia Teatru KTO, spektakl Cztery powody, by rzucić wszystko w cholerę Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu i wystawę Atena.
Namalować Tajemnicę – Pętanie reż. Leszek Mądzik
Działalność artystyczna Leszka Mądzika, założyciela Sceny Plastycznej KUL, to przykład trudno dającej się sklasyfikować twórczości, którą można umiejscowić gdzieś na pograniczu teatru i sztuk wizualnych. Jak częstokroć sam zapewniał, mistrz czuje się przede wszystkim malarzem i to właśnie malarstwo stanowi podstawowy język, którym posługuje się w swojej sztuce. Na pierwszy plan wysuwa się w jego pracach element niefabularny, czyli to, co przemawia, lecz zarazem nie da się opowiedzieć. Dobrym przykładem jest tu film artystyczny Pętanie, który miał swoją premierę w 1997 roku. Stanowi on nie tyle opowieść, co raczej uniwersalne doświadczenie kondycji człowieka uwięzionego podwójnie; w niezrozumiałej dlań, tajemniczej rzeczywistości, w którą został wrzucony, oraz we własnej, zdążającej ku śmierci naturze. Pętanie przynosi wgląd w życie ludzkie z całą jego procesualnością, dobrze wyrażoną przez symbolicznie nacechowany obraz biegnącej ciemnymi korytarzami dziewczynki oraz budzący niepokój odgłos palących się płomieni, który sąsiaduje ze spokojem płynącej wody. Znamienne, że w Pętaniu pojawiają się postaci ludzi na różnych etapach życia: dziecka, młodej kobiety, starszego człowieka, a także manekiny, stanowiące uproszczone, lecz wymowne figury ludzkiego ciała. Światło i mrok, cisza oraz dźwięk, ciało i materiał składają się na całość, która obnaża zagadkę istnienia będącego Tajemnicą i tajemnicy, którą jest Istnienie.
Alfa i omega – Arcadia Teatru KTO
Wyreżyserowany przez Jerzego Zonia spektakl Arcadia krakowskiego Teatru KTO stanowi niezwykle sugestywną i niepozbawioną humoru historię następujących po sobie faz ludzkiej egzystencji. Przedstawienie rozpoczyna się i kończy pogrzebem, a korowód ubranych na czarno żałobników, niosących na ramionach trumnę (rekwizytem ją wyobrażającym jest ławka), tworzy klamrę spinającą opowieść o dzieciństwie, młodości i wieku dojrzałym oraz tym wszystkim, co przydarza nam się po drodze. Na szczególne podkreślenie zasługuje umiejętność wydobycia maksymalnie skondensowanej treści przy użyciu skromnych, wręcz ascetycznych środków. Za pomocą gestów i mimiki oraz z wykorzystaniem ławek, desek i balonów aktorzy przedstawili dzieje jednego ludzkiego życia, dając zarazem do zrozumienia, że to, co dla jednych bywa końcem, dla innych jest zaledwie początkiem. Efekt ich pracy, przemyślany i zaskakująco spójny, każe każdemu z nas powtórzyć Et in Arcadia ego (I ja byłem w Arkadii), pamiętając zarazem, iż słowa te, widniejące na obrazie XVII-wiecznego francuskiego malarza, Nicolasa Poussina, są przypisywane samej śmierci.
Powód, by pójść do teatru? – Cztery dobre powody, by rzucić wszystko w cholerę Teatr im. Jana Kochanowskiego w Opolu
Cztery dobre powody, by rzucić wszystko w cholerę to spektakl w reżyserii Norberta Rakowskiego, którego premiera miała miejsce 28 kwietnia 2024 roku. Zabawno-gorzkie przedstawienie przynosi przegląd rozmaitych międzyludzkich sytuacji, których wspólny mianownik stanowi galeria sztuki nowoczesnej. Jej stałymi rezydentami są opiekunka wystawy, pani Roma (Milena Lisiecka) oraz ochroniarz wystawy Boguś (Jakub Klimaszewski). Przed ich oczami przepływa codzienne życie; skłócona para małżonków, która zamierza się rozwieść z powodu romansu męża, mężczyzna po śmierci żony od dziesięciu lat co drugi dzień odwiedzający muzeum, choć tak naprawdę muzeów oraz nowoczesnej sztuki nienawidzi, słynna aktorka filmowa, oburzona propozycją udziału w rozbieranej scenie, ale zupełnie nielicząca się z uczuciami innych ludzi. W międzyczasie na scenie toczą się dyskusje; na temat sztuki, jej znaczenia i wieloznaczności, tego, czy możemy zmienić swoje życie oraz zrozumieć, kim jesteśmy naprawdę. To właśnie te znakomite dialogi, często zabawne, niekiedy podszyte tragizmem (czasem jednocześnie), są wielką siłą spektaklu wieloznacznego jak nowoczesna sztuka, a zarazem dosłownego niczym nasza codzienność.
Bogini mądrości i wojny. Wystawa Atena
Na wystawie Atena zaprezentowane zostały najbardziej interesujące prace plastyczne studentów polskich Akademii Sztuk Pięknych z Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Gdańska, Katowic oraz Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Co roku tematem przewodnim wystawy jest inna postać lub motyw zaczerpnięty z mitologii. Tym razem była to Atena, jedno z najważniejszych żeńskich bóstw starogreckich, bogini mądrości i rzemiosła, patronka sprawiedliwej wojny oraz bóstwo opiekuńcze Aten. W realizacjach uczestników wystawy wydobyte zostały różne oblicza Ateny; od tego pokojowego, przez zbrojne (hełm hoplity wykonany z maski gazowej), po nieco perwersyjne (kobiecy tors w skórzanym gorsecie z wbitą rękojeścią miecza). Autorzy i autorki eksponatów zastosowali urozmaicone techniki pracy oraz wykorzystali różnorodne materiały, wśród których znalazły się m.in.: papier, tkanina, masa plastyczna, drut oraz sztuczna skóra. Powstały niezwykle ciekawe przestrzenne instalacje, które pozwalają uwierzyć, iż starożytnej Ateny, jak każdej prawdziwej, czas się nie ima.
Tegoroczna, niezwykle ciekawa edycja „Sceny w Budowie” stanowi doskonały dowód tego, że wydarzenia teatralne nie muszą być skierowane tylko do wąskiego audytorium specjalistów z branży oraz krytyków teatralnych. W czasie, gdy tak wiele mówi się o konieczności położenia nacisku na zwiększenie inkluzywności w różnych dziedzinach życia społecznego, warto docenić festiwal, podczas którego coś dla siebie znajdą miłośnicy dobrego teatru we wszystkich jego odmianach, odcieniach i przejawach.
