Mitridate, czyli opowieść o toksycznej rodzinie [operowy festiwal w Garsington]

Pośród wzgórz Chiltern w Buckinghamshire odbywa się festiwal operowy Garsington. Jest to niezwykłe miejsce na muzycznej mapie Wielkiej Brytanii, gdyż powołane zostało do życia w 1989 roku przez parę małżonków, którzy kochali operę. Przez ostatnie nieco ponad trzy dekady z mało znaczącego wydarzenia, które domową robotą prezentowało proste produkcje operowe, Garsington Opera przeistoczyło się w znaczący festiwal operowy, który prezentuje wysokiej klasy produkcje.

Wiele z nich jest następnie kupowanych przez inne festiwale lub teatry operowe. Dziś nie sposób mówić o życiu muzycznym w Wielkiej Brytanii, nie wspominając Garsington Opera. Jako ciekawostkę dodam, że nie jest łatwo trafić w to miejsce. Nie ma tutaj bezpośredniego połączenia kolejowego czy autobusowego, ale mimo to, co roku melomani z Londynu oraz innych części kraju tłumnie przyjeżdżają obejrzeć produkcje operowe w Garsington.

Miejsce to posiada również specyficzny klimat. Tutaj nie przyjeżdża się jedynie na operę. Urocze ogrody i łąki między wzgórzami są idealnym miejscem na piknik. Zazwyczaj przerwa w przedstawieniu trwa około półtorej godziny, co umożliwia nie tylko dyskusje o produkcji, ale też znalezienie czasu na obiad i spacer. Wizyta w Garsington to przeżycie nie tylko muzyczne, ale też urocza podróż na angielską wieś. Co istotne, obowiązują stroje wieczorowe. Są one częścią tutejszej tradycji.

W tym roku jedną z produkcji jest wczesna opera Mozarta Mitridate, re di Ponto. Jest to dzieło dość specyficzne, gdyż młody geniusz chciał w nim zaimponować wyobraźnią i kunsztem muzycznym – stąd pojawiają się tutaj niesamowicie wirtuozerskie arie – ale zarazem opera ta nie posiada wyrazistej narracji muzycznej, wydaje się nieco poszatkowana, a poza tym libretto jest dość sztampowe. Dla realizatorów każda nowa produkcja jest sporym wyzwaniem zarówno od strony teatralnej, jak i muzycznej. Kluczowe jest tutaj pytanie, jak nadać tej operze spójność?

Festiwal Garsington Opera nie boi się wyzwań. Istotną częścią ich linii programowej jest prezentowanie mniej znanych dzieł. Mitridate, re di Ponto to z pewnością jedno z dzieł, które warto zobaczyć ze względu na jego wybujałą wirtuozerię. Od strony muzycznej przedstawienie przygotował Clemens Schuldt, który poprowadził zespół instrumentów dawnych The English Concert. Dyrygent ten świetnie rozpracował partyturę Mozarta, wydobywając z niej pokłady energii. Pod jego batutą muzyka Mozarta posiada zbalansowane, a zarazem ekspresyjne brzmienie. Była tutaj świeżość, która sprawiała, że Mitridate pod batutą Schuldta słuchało się z prawdziwą przyjemnością. W tytułowej roli wystąpił Robert Murray. Wykonał on swoją rolę z pasją i oddaniem. Murray stworzył poruszający obraz starzejącego się człowieka, który stopniowo oddala się od rzeczywistości i pogrąża we własnym świecie. Aktorsko i wokalnie była to wciągająca interpretacja. W roli Farnace’a świetnie spisał się Iestyn Davies. To wykonanie odznaczało się dużą muzykalnością i elegancją. Elizabeth Watts wykonała partię Aspasii naturalnie i z techniczną perfekcją. Na uwagę zasługuje również Louise Kemény, która wykonała partię Sifare. Jej występ był bardzo ekspresyjny i pełen energii.

Mitridate został wyreżyserowany przez Tima Albery’ego. Była to prosta, ale świetnie przemyślana i przygotowana w szczegółach produkcja. Mając do dyspozycji niewielkich rozmiarów scenę i ograniczone możliwości techniczne, Albery stworzył opowieść o toksycznej rodzinie, która żyje przeszłością. Próbuje ona nostalgicznie projektować teraźniejszość w jakieś na poły mitologiczne czasy świetności. Prowadzi to do konfliktów i w ostatecznym rozrachunku do przemocy. Reżyser nie stworzył jednak alternatywnej narracji w stosunku do istniejącego libretta, zamiast tego sprawnie wydobywa on z historii króla Pontu elementy, dzięki którym opowieść ta staje się uniwersalna. Albery w inteligentny sposób prezentuje zamkniętą przestrzeń, która stopniowo kurczy się. Mitridate i jego rodzina nie są w stanie uniknąć frontalnego zderzenia z otaczającym ich światem. Kult przeszłości staje się trucizną, która niszczy rodzinę.

Obecna produkcja to przykład artystycznej jakości prezentowanej przez Garsington. Świetnie dobrani soliści, pomysłowa produkcja oraz orkiestra specjalizująca się w XVIII-wiecznym repertuarze sprawiają, że przedstawienie to było wyjątkowym doświadczeniem artystycznym. Garsington to taka idealna angielska sielankowa wieś, gdzie można oderwać się od codzienności i pogrążyć w świecie sztuki. Poza śpiewem ptaków nic nie odwraca uwagi od muzyki.