Kraina ryb, czapli i bocianów - nowa wystawa Muzeum Narodowego we Wrocławiu

-
26.05.2023
Tłok pieczęci sądowej wsi Dobrosławice, 1774 r.

Przedstawiały zwierzęta i różne gatunki drzew występujące w Dolinie Baryczy – takie niezwykłe tłoki pieczętne używane były przez sądy dawnego wolnego państwa żmigrodzkiego. Silny związek przedstawień napieczętnych z walorami przyrodniczymi Doliny Baryczy wyróżnia te zabytki sfragistyczne spośród ogromnej liczby pieczęci wiejskich z przedstawieniami Temidy, patronów lokalnych kościołów czy najróżnorodniejszych narzędzi rolniczych. Jest to jedyny w swoim rodzaju i tak zwarty zbiór tego typu artefaktów.

 

Wystawa Kraina ryb, czapli i bocianów. Tłoki sądowych pieczęci wiejskich wolnego państwa żmigrodzkiego

30.05–27.08.2023

 

Kurator wystawy: Artur Hryniewicz

 

Prezentowane tłoki pieczętne pochodzą z 40 miejscowości (co odpowiada 40 książęcym sądom) dawnego żmigrodzkiego wolnego państwa stanowego. Powstało ono po roku 1492 w wyniku wydzielenia części terytoriów dawnego księstwa oleśnickiego i nadania im szczególnego statusu prawnego.

 

W większości są to tłoki z 2. połowy XVIII w. Czternaście z nich jest datowanych – od 1761 do 1814 r. Na dziesięciu znajduje się też godło rodu Hatzfeldów – kotwa. Jednak to, co dominuje w przedstawieniach napieczętnych, to elementy flory i fauny Doliny Baryczy. Architektura występuje tylko w trzech przypadkach, alegorie w dwóch i po jednym przykładzie przedstawienia świętego oraz postaci ludzkich. Są też narzędzia rolnicze, ale tylko na tłokach dwóch miejscowości.

Tłok pieczęci sądowej wsi Borek, ok. 1700 r.
Tłok pieczęci sądowej wsi Osiek (d. Osiek Mały), 2. poł. XVIII w.

 

Prezentowane tłoki sądowe związane są z kancelaryjną działalnością sołeckiego sądu wiejskiego, który zaistniał na tym obszarze wraz z zachodnią kolonizacją i przejściem poszczególnych miejscowości na prawo niemieckie. Przewodniczącym takiego organu wymiaru sprawiedliwości zostawał sołtys, który miał do pomocy dwóch przysięgłych ławników.

 

Najstarsze dokumenty wymieniające znanych z imienia sołtysów tego regionu pochodzą z początku XV w. – mówi Artur Hryniewicz, kurator wystawy. – Z całą pewnością funkcjonowali już znacznie wcześniej i kierowane przez nich urzędy oprócz uprawnień sędziowskich posiadały jeszcze pełnomocnictwa policyjne i administracyjne. Zajmowały się np. przyjmowaniem skarg, ściganiem sprawców wykroczeń, egzekwowaniem postanowień sądów dworskich, pobieraniem podatków, prowadzeniem listy rekrutów, kontrolowaniem miar i wag, administrowaniem budynkami gminnymi, regulowaniem prac komunalnych, podziałem pastwisk i ugorów, itp. Stąd widoczny jest na niektórych prezentowanych tłokach tak duży stopień ich zużycia.

 

Dopełnieniem tej ekspozycji będą wiejskie tłoki sądowe z innych rejonów Dolnego Śląska oraz zbiór górnośląskich odcisków pieczęci gminnych podarowane Śląskiemu Muzeum Przemysłu Artystycznego i Starożytności na początku XX w. przez opolskiego nauczyciela dr. Oskara Wilperta.

Wszystkie treści na PrestoPortal.pl czytasz za darmo. Jesteśmy niezależnym, rzetelnym, polskim medium. Jeśli chcesz, abyśmy takim pozostali, wspieraj nas - zostań stałym czytelnikiem kwartalnika Presto. Szczegóły TUTAJ.

Jeśli jesteś organizatorem życia muzycznego, artystycznego w Polsce, wydawcą płyt, przedstawicielem instytucji kultury albo po prostu odpowiedzialnym społecznie przedsiębiorcą - wspieraj Presto reklamując się na naszych łamach.

Więcej informacji:

Teresa Wysocka , teresa.wysocka [at] prestoportal.pl

Może Cię zainteresować...

Drogi użytkowniku, zaloguj się aby móc komentować nasze treści.