Eufonie 2023 – premierowe wykonania
Już po raz piąty Festiwal Eufonie zabierze nas w podróż po meandrach regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Wydarzenie przez pół dekady swojego istnienia bez wątpienia znacząco wzbogaciło polską scenę muzyczną, otwierając przestrzeń dla prezentacji zarówno różnych nurtów, gatunków i dzieł składających się na muzyczne dziedzictwo regionu.
W tym roku różnorodna oferta repertuarowa V Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej nawiązuje do tematu przewodniego, którym są tradycje ludowe odzwierciedlające tożsamość narodową, stanowiące niewyczerpane źródło inspiracji dla twórców. To właśnie w kulturze tradycyjnej znajdziemy najwięcej cech wspólnych naszego regionu. Eufonie to również inspirujące spotkania z wybitnymi postaciami i indywidualnościami artystycznymi ze świata muzyki. Naszą uwagę szczególnie przyciągnęły 3 wyjątkowe pozycje w tegorocznym programie: Europolifonie, kompozycja Mikołaja Góreckiego oraz muzyka filmowa do malowanej ekranizacji Chłopów.
Weronika Grozdew-Kołacińska i Piotr Pieron: Europolifonie
Europolifonie to koncepcja cyklu wielogłosowych utworów pochodzących z różnych kultur muzycznych Europy: Ukrainy, Bułgarii, Albanii, Chorwacji, Włoch, Litwy i Polski. Są wśród nich utwory sensu stricto tradycyjne oraz kompozycje i aranżacje z elementami improwizacji. Ideą Europolifonii jest ukazanie wspólnoty europejskich źródeł kultury, zadziwiającej aktualności tradycyjnego repertuaru, jego bogatych walorów brzmieniowych. To utwór na specjalne zamówienie festiwalu Eufonie. Weronika Grozdew-Kołacińska jest odpowiedzialna za wybór utworów, a całość aranżacji przygotowuje Piotr Pieron z sekstetem wokalnym proMODERN. Polifonicznemu repertuarowi wokalnemu, który stał się źródłem inspiracji, bliżej do współczesnej chóralnej sonorystyki i awangardy niż do prostych popularnych melodii ludowych. Archaiczne formy wielogłosu to rezerwuar skomplikowanych technik wokalnych, ornamentacji, efektów głosowych i współbrzmień, które nadal są aktualizowane i przypominane, kultywowane i rekonstruowane. Dzięki temu są wyrazem kulturowej rzeczywistości wielu regionów Europy. Isopolifoniczna pieśń albańska zaśpiewana przez proMODERN intryguje: archaiczny styl śpiewu brzmi niezwykle aktualnie i pociągająco w głosach wyszkolonych klasycznie śpiewaków. Pierwotna wokalna polifonia zafascynowała twórców tego projektu. Zanurzmy się wraz z nimi w te wielobarwne wstęgi ludowych opowieści. Niech oplotą nas wersy Europolifonii!
ACh Duo: Dialog na 53 struny
Niezwykłe połączenie harfy i gitary. W wykonaniu ACh Duo – zespołu tworzonego przez Aleksandra Pankowskiego vel Jankowskiego oraz Julię Łopuszyńską – zabrzmią utwory będące zarówno transkrypcjami dzieł pisanych na inny skład instrumentalny, jak i te stworzone na to niecodzienne, muzyczne zestawienie. Ważnym punktem koncertu będzie prapremiera Wariacji podwójnych na gitarę i harfę Mikołaja Góreckiego, będących nową wersją nigdy nie wykonywanego wcześniej utworu przeznaczonego na mandolinę i gitarę o tym samym tytule. Sam kompozytor tak komentuje swoje dzieło: „Jest to utwór dwuczęściowy. Podwójność odnosi się nie tylko do składu oraz ilości części, ale również do struktury owych części. Każda z nich składa się z dwóch ogniw przedzielonych kupletem, gdzie drugie ogniwo jest wariacją pierwszego, a druga część jest wariacjami dwóch ogniw i kupletu części pierwszej. Owa podwójność odnosi się również do mikroformy każdego z ogniw, gdzie użycie inwersji i innych technik potęguje dwoistość strukturalną. Utwór jest wersją Wariacji podwójnych na mandolinę i gitarę napisanych w 2011 roku. Nowa wersja dedykowana jest ACH Duo. W opracowaniu wersji harfy cennych uwag udzieliła pani Julia Łopuszyńska”.
L.U.C.: Muzyka do malowanej ekranizacji Chłopów
Koncertową premierą będzie wykonanie muzyki filmowej w wykonaniu ok. 100 artystów. 4 lata intensywnej pracy, ponad 200 tysięcy godzin spędzonych na malowaniu obrazów przez ponad 100 artystów pracujących w czterech studiach: w Polsce, Ukrainie, Serbii i na Litwie. Realizacja Chłopów w technice animacji malarskiej, w reżyserii DK Welchman i Hugh Welchmana, to nowe spojrzenie na prozę Władysława Reymonta. Muzykę do filmu stworzył Łukasz L.U.C. Rostkowski, inspirując się ludowym pejzażem dźwiękowym Europy Środkowo-Wschodniej. Kompozytor w swojej pracy sięgnął po tradycje polskiej muzyki ludowej XIX w. i wykorzystał brzmienia takich instrumentów, jak suka biłgorajska, fidel płocka, lira korbowa, bębny, akordeony, flety czy dudy. Połączył niekiedy tradycyjną artykulację i nowoczesny sprzęt, świadomie przełożył na muzykę język filmowy, jaki stosuje reżyserski duet Welchmanów. W muzyce znajdziemy tradycję szczepów i plemion Wielkopolan, Małopolan, Mazurów, Łęczycan i Sieradzan. „Sięgamy zarówno do typowego metrum trójdziałowego z obecnością rytmiki mazurkowej, jak również do parzystego, na przykład z polki” – mówi Rostkowski. W Chłopach sztuka ludowa styka się z klasyczną orkiestrą symfoniczną. Skład Rebel Babel Orchestra jest poszerzony o instrumentalistów specjalizujących się w dawnej muzyce polskiej, towarzyszą im artyści z Białorusi, Ukrainy, Serbii… Kompozytor filtruje i pokazuje w polskim folku stylistykę francuskiego kompozytora i multiinstrumentalisty Yanna Tiersena, którego charakterystyczna muzyka do filmu Amelia cieszy się niesłabnącą popularnością. Soczysta to mozaika. Koncert na ekranie wzbogacą fragmenty z powstawania filmu. Orkiestrę poprowadzi znakomita dyrygentka, Anna Sułkowska-Migoń.
W tym roku Narodowe Centrum Kultury wspólnie z Ministerstwem Kultury zaprasza do Warszawy na 14 wydarzeń. Przez 9 dni na festiwalowych scenach w Filharmonii Narodowej, Zamku Królewskim, Teatrze Palladium, Kościele Ewangelicko-Augsburskim Świętej Trójcy, Kościele Wszystkich Świętych (Plac Grzybowski) oraz w klubie Mała Warszawa wystąpi ok. 700 artystów z 12 państw (Estonia, Armenia, Słowenia, Polska, Włochy, Niemcy, Węgry, Wielka Brytania, Izrael, Słowacja, Czechy, Ukraina), w tym 8 orkiestr, 3 chóry, 9 dyrygentów, 12 solistów. Usłyszymy muzykę kompozytorów z 15 państw (Finlandia, Czechy, Słowenia, Polska, Austria, Węgry, Ukraina, Włochy, Rumunia, Kanada, USA, Estonia, Armenia, Serbia, Wielka Brytania). Warto zwrócić uwagę na pierwsze polskie wykonania współczesnych utworów fińskich i słoweńskich (autorstwa Lotty Wennäkoski – znanej, fińskiej kompozytorki oraz wielokrotnie nagradzanej kompozytorki słoweńskiej Niny Šenk, której dzieła były prezentowane w Europie i USA).
