Artyści (między)narodowi. Panorama polskiego dokumentu 63. Krakowskiego Festiwalu Filmowego

Ikony polskiej sztuki wizualnej: Natalia LL, Witold-K i Łódź Kaliska; polski Stan Lee, który odkrył Andrzeja Sapkowskiego; krakowskie legendy kina: Wojciech Jerzy Has, Mieczysław Jahoda i Jerzy Kucia, a także zakamarki i tajemnice Narodowego Starego Teatru. To tegoroczni bohaterowie i bohaterki Panoramy polskiego dokumentu na Krakowskim Festiwalu Filmowym.

Tegoroczna panorama jest jednoznacznie artystyczna, nie znalazło się w niej miejsca na inne obszary ludzkiej aktywności. Te tytuły mogłyby być ozdobą każdego konkursu filmów o sztuce. Może taki konkurs powinien się pojawić na naszym festiwalu? – komentuje Krzysztof Gierat, dyrektor Krakowskiego Festiwalu Filmowego.

Krakowskie legendy

Pochodzący z Krakowa, jeden z najbardziej wyrazistych twórców w historii polskiej kinematografii został bohaterem dokumentu Rysopis znaleziony po latach (reż. Sławomir Rogowski, Stanisław Zawiśliński). Życie Wojciecha Jerzego Hasa naznaczone było chwilami filmowych triumfów i osobistych tragedii. Nieznoszący kompromisów, oddany bez reszty twórczości indywidualista gotów był na największe poświęcenia, by realizować swoje wyjątkowe artystyczne wizje.

Kolejnym bohaterem sekcji jest jeden ze współpracowników Hasa. Operator filmowy, pionier technik zdjęciowych, mistrz nastroju – Mieczysław Jahoda. Wprowadził na ekrany nowe technologie operatorskie: realizował filmy w systemie szerokoekranowym Cinemascope i na kolorowej taśmie Eastmancolor firmy Kodak. Mistrza nowej estetyki w kinie polskim w dokumencie Mieczysław Jahoda. Sztukmistrz z Krakowa (reż. Wiktor Skrzynecki) wspomina plejada twórców filmowych i filmoznawców.

Nie sposób mówić o filmie animowanym, nie wspominając jego osoby. Jerzy Kucia – reżyser, pedagog, artysta totalny został bohaterem dokumentu Marii Pisarek. Od lat związany z Krakowem, laureat niezliczonych nagród międzynarodowych, w tym statuetki Smoka Smoków za wpływ na rozwój światowej animacji. O wpływach i inspiracjach jego sztuką w Między obrazem, a dźwiękiem. Jerzy Kucia opowiadają  m.in. Piotr Dumała, Marta Pajek czy Marcin Giżycki.

Nie tylko ludzie, ale i miejsca. W programie znalazł się dokumentalny portret słynnego Narodowego Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. W Starym (reż. Magda Hueckel, Tomasz Śliwiński) kamera podąża korytarzami budynku i odkrywa kolejne tajemnice zaklęte w jego murach. Prowadzi nas przez niedostępne na co dzień dla widzów miejsca za kulisami, a na jej drodze stają prawdziwe i legendarne postaci związane z tym miejscem. To również opowieść o ludziach teatru, którzy od początku istnienia tego miejsca pracowali na jego renomę i rozpoznawalność. Sukcesy przeplatają się tu z bolesnymi wspomnieniami, a historię ubarwiają anegdoty.

Polscy mitotwórcy

Trudno sobie wyobrazić polską fantastykę bez Macieja Parowskiego. Był redaktorem stojącym za sukcesami kilku pokoleń literatów. Najpierw kierował tygodnikiem studenckim „Politechnik”, a potem kultową „Fantastyką”. To w niej ukazały się pierwsze teksty Andrzeja Sapkowskiego, Marka S. Huberatha czy Jacka Dukaja. Żeby zostać redaktorem, zabił w sobie pisarza. Teksty słali do niego ludzie z całej Polski. Gdyby nie on, to nie wiadomo, jak potoczyłyby się losy Wiedźmina czy nagrodzonej Oscarem Katedry Tomasza Bagińskiego. Dokument Fantastyczny Matt Parey (reż. Bartosz Paduch) to historia polskiej fantastyki – od słowa pisanego przez komiks aż po gry.

Łódź Kaliska: Klasycy absurdu (reż. Sławomir Grünberg) to ukazana w iście montypythonowskim stylu historia fenomenu Łodzi Kaliskiej – jednej z najwybitniejszych awangardowych grup artystycznych w Polsce, działającej nieprzerwanie od 44 lat. Na filmową opowieść składają się bogate archiwalia z czasów największego artystycznego rozkwitu grupy, czyli rejestracje przełomowych i najbardziej kontrowersyjnych happeningów i prac, które przedstawiały absurdy życia w PRL-owskiej Polsce.

Mityczny amerykański sen staje się udziałem niewielu. Jednym z nich jest Witold Kaczanowski, jeden z najbardziej znanych polskich artystów, który cieszy się znacznie większą sławą za granicą niż w kraju z którego pochodzi. W dokumencie Na krawędzi – Witold K. (reż. Jacek Knopp, Piotr Weychert) mamy okazję poznać dwa oblicza artysty – popularnego malarza i niezwykłego człowieka, którego życie było naznaczone wielką stratą i trudami wojny.

W programie panoramy polskiego dokumentu nie mogło zabraknąć też miejsca dla odważnej i nieszablonowej artystki. Natalia LL – Sztuka jest jak miłość (reż. Andrzej Sapija) to portret kobiety, która w swojej twórczości nie bała się pokazywać seksualności i cielesności w sposób bezpośredni i niezawoalowany. Zaczynała od malarstwa, ale to dzięki fotografii zdobyła rozgłos i rozpoznawalność. We współpracy ze swoim ukochanym mężem, również artystą, tworzyła szokujące jak na ówczesne czasy prace. O jednej z najważniejszych artystek sztuki współczesnej w Polsce opowiadają jej bliscy, a także teoretycy i kuratorzy z całego świata.

PANORAMA POLSKIEGO DOKUMENTU:

• Fantastyczny Matt Parey / Fantastic Matt Parey, reż. Bartosz Paduch, 77’, Polska, 2023
• Łódź Kaliska: Klasycy absurdu / Lodz Kaliska: Classic Artists of the Absurd, reż. Sławomir Grünberg, 90’, Polska, USA, 2023
• Mieczysław Jahoda. Sztukmistrz z Krakowa / Mieczysław Jahoda. Wizard from Krakow, reż. Wiktor Skrzynecki, 54’, Polska, 2023
• Między obrazem a dźwiękiem. Jerzy Kucia / Between Picture and Sound. Jerzy Kucia, reż. Maria Pisarek, 33’, Polska, 2022
• Na krawędzi – Witold K. / On the Edge – Witold K., reż. Jacek Knopp, Piotr Weychert, 83’, Polska , 2022
• Natalia LL – Sztuka jest jak miłość / Natalia LL – Art is like Love, reż. Andrzej Sapija, 79’, Polska,2022
• Rysopis znaleziony po latach / Description Found Years Later, reż. Sławomir Rogowski, Stanisław Zawiśliński, 62’, Polska, 2023
• Stary, reż. Magda Hueckel, Tomasz Śliwiński, 73’, Polska, 2023

Szczegółowy program Festiwalu będzie opublikowany w połowie maja na stronie www.krakowfilmfestival.pl.

Krakowski Festiwal Filmowy jest na ekskluzywnej liście wydarzeń filmowych kwalifikujących do Oscara® w kategoriach krótkometrażowych (fabuła, animacja, dokument) oraz pełnometrażowego filmu dokumentalnego, a także rekomenduje do Europejskiej Nagrody Filmowej w tych samych kategoriach.

Krakowski Festiwal Filmowy realizowany jest przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej w ramach programu “Kreatywna Europa”, Miasta Krakowa, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwa Małopolskiego. Współorganizatorem jest Stowarzyszenie Filmowców Polskich, a głównym organizatorem –  Krakowska Fundacja Filmowa.

63. Krakowski Festiwal Filmowy odbędzie się w kinach w dniach od 28 maja do 4 czerwca oraz online na terenie całej Polski od 2 do 18 czerwca 2023.