Czułe barwy muzyki [Anna Górecka na Festiwalu Eufonie]

Przedostatni dzień Festiwalu Eufonie czerpał inspiracje z folkloru i tradycji. Usłyszeliśmy dzieła kompozytorów z Europy Środkowo-Wschodniej, w tym „Koncert na klawesyn lub fortepian i orkiestrę smyczkową” Henryka Mikołaja Góreckiego w wykonaniu córki kompozytora Anny Góreckiej.

Mówi się, że Leoš Janáček to najwybitniejszy czeski kompozytor po Dvořáku. O trzynaście lat młodszy od „ojca narodowej muzyki czeskiej”, swoją inwencję melodyczną – podobnie jak wielu kompozytorów tamtego czasu – Janáček czerpał z muzyki ludowej. Rozpoczynającą koncert 16 listopada „Suitę na smyczki” kompozytor napisał w wieku młodzieńczym i nie należy ona do jego „topowych” dzieł. Poszczególne części utworu to miniatury zmienne w charakterze, z których Janáček usunął początkowo zapisane tytuły mające konotacje barokowe. Słowacka Orkiestra Kameralna pod przewodnictwem skrzypka Ewalda Danela celowała w niuansach dynamicznych, wydobyła z utworu Janáčka całą śpiewną esencję melodyczną.

Dzieła Ladislava Kupkoviča nie są powszechnie znane polskim melomanom. Zmarły pięć lat temu słowacki kompozytor oprócz oper, symfonii i licznych utworów skrzypcowych pozostawił po sobie również muzykę filmową i telewizyjną oraz sceniczną. Po latach awangardowych poszukiwań osiadł w tradycji. W powstałym w roku 2009 utworze „Cantica slovaca” wyraźnie słychać inspiracje płynące z popularnych słowackich pieśni. Ladislav Kupkovič, opracowując je, pozostawił tkankę melodyczną, artystyczny „lifting” dotyczył natomiast warstwy wyrazowej drobnych utworów. Pieśniom rzewnym dodał słodyczy, w innych podkreślił taneczny kontur. Słowacka Orkiestra Kameralna w doskonały sposób potrafiła uchwycić czarujący, czuły charakter słowackich melodii.

Bela Bartók – etnograficzny pasjonat o tańcach swojego kraju wiedział niemal wszystko. Mistrz regionalnych tropów interesował się również nutą karpacką, czego dowodem są „Rumuńskie tańce ludowe” skomponowane w 1915 r. Jaskrawość, chyżość, werwa, radosna zadziorność to słowa klucze definiujące utwór zagrany przez Słowacką Orkiestrę Kameralną z wykwintnym wyczuciem Bartókowskiego stylu.

Podczas tegorocznych III Eufonii „Koncert na klawesyn lub fortepian i orkiestrę smyczkową” Henryka Mikołaja Góreckiego op. 40 zagrała sama córka kompozytora, która zapewne zna dzieło ojca na wylot. Przyznam, że wykonanie tego utworu zrobiło na mnie ogromne wrażenie. Pianistka Anna Górecka nie tylko zagrała koncert, respektując witalny charakter i moc wyrazu wpisanych en bloc w twórczość Mikołaja Góreckiego. Siła jej kreacji artystycznej polegała na uzyskaniu efektu stężonej ekspresji, wiecznego suspensu. Widz wystawiony jest na swoistą prowokację, która utrzymuje go w niepokojącym napięciu.

Jako ostatni podczas festiwalowego koncertu zabrzmiał utwór „Pieśni biblijne” op. 99 Antonína Dvořáka, do tekstów dziesięciu psalmów wydanych na przełomie XVI i XVII w. Biblii kralickiej. Dvořák nie miał charakteru innowatora, jednak w tym utworze tradycja psalmiczna połączona z czeskimi melodiami ludowymi stanowią wartość nadrzędną dzieła. Zamieszczone w książce programowej incipity psalmów niewątpliwie okazały się pomocą w słuchaniu utworu Dvořáka. To muzyka dotykająca bezpośredniością, bezpretensjonalnością wypowiedzi w modlitewnym duchu, a dyrygent Ewald Danel przekaz ten doskonale ujawnił. Słowackiej Orkiestrze Kameralnej towarzyszył Zespół Śpiewaków Miasta Katowice „Camerata Silesia”, który sprawnie przygotowała Anna Szostak. Przedostatni festiwalowy dzień „Eufonii” był wycieczką po barwnych wzgórzach tradycji i folkloru frapujących nieoczywistą prostotą.