66. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”

Rzeczy brzmiące

„Rzeczy brzmiące” to temat 66. Warszawskiej Jesieni, która przynosi dźwiękowe i muzyczne instalacje, przestrzenie dźwiękowe i budynki wypełnione kształtami i dźwiękami. Klasyczne instrumenty i zespoły zostaną zestawione z nowymi konstrukcjami, a wszystkie razem kompozytorzy i performerzy potraktują jak rozbrzmiewające obiekty. Przedstawiamy muzykę mniej narratywną, połacie dźwięku o bogatym życiu wewnętrznym – do pobycia z nimi, czasem spacerowania w ich otoczeniu. Rozszerzenie palety dźwiękowej i nienarratywne formy przepływu czasu wywołają, być może, inne postrzeganie realności – mniej zapośredniczone przez odruchy kulturowe i konwencje, pozbawione części typowych skojarzeń. Muzyczne i pozamuzyczne idee i sensy nie powinny na tym ucierpieć. Wręcz przeciwnie: być może zyskają na wiarygodności wyrażone nieskatalogowanymi w pamięci środkami. Festiwal nie jest w całości „obiektowy”, ale zachęcamy, by słuchając nawet utworów narratywnie udramatyzowanych, chwytać je niczym zjawiska, powikłane fakturalnie fenomeny.

 

Niekoncerty, koncerty-instalacje, obiektofony i performanse

Inauguracja nie będzie koncertem, ale trwającą kilka godzin metainstalacją z wieloma stacjami – wędrujący pomiędzy nimi odbiorcy sami dokonają wyboru drogi. Najprawdopodobniej nie da się usłyszeć i zobaczyć wszystkiego, choć część modułów tej metainstalacji będzie powtarzana.

 

Pałac Czapskich to kolejny budynek wypełniony instalacjami i obiektami dźwiękowymi powstałymi w wyniku współpracy pomiędzy studentami i pedagogami Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina.

 

Nowym miejscem obecności festiwalu jest Fort Sokolnickiego w Parku im. Stefana Żeromskiego, gdzie zagoszczą obiekty dźwiękowe i konstrukty instrumentalne w skali makro i mikro autorstwa Hansa van Koolwijka i Pawła Romańczuka. Odbędą się tam także performanse w wykonaniu obu artystów i Tomka Szczepaniaka. Wśród autorów instalacji i obiektów dźwiękowych rozproszonych po licznych wydarzeniach są też: Simon Løffler – z Animaliami, Marko Ciciliani – w instalacji Why Frets? – Tombstone, Sky Macklay – w instalacji Harmonitrees, Krzysztof Cybulski z AAAA (augmented acoustic actuated autonomous) na trzy instrumenty semi-autonomiczne, Maja Wolińska i Marcin Rupociński z kolektywem projektu Random Check oraz zespół Wydziału Mechatroniki Politechniki Warszawskiej z Michałem Górczyńskim grającym na klarnecie kontrabasowym. Wiele obiektów stanie się obiektofonami – nowymi instrumentami, na przykład w utworach Wojciecha Błażejczyka, Eirika Brandala i Marty Śniady.

 

Postaci szczególne

Postaciami szerzej przez festiwal prezentowanymi są: Bernhard Lang – na Warszawskiej Jesieni usłyszymy jego dwa rozbudowane w czasie utwory: A Song for Rachela (zamówioną wspólnie przez Instytut Adama Mickiewicza i Warszawską Jesień na osiemdziesiątą rocznicę powstania w getcie warszawskim) w wykonaniu Klangforum Wien oraz Radical Loops (również wspólne zamówienie Instytutu Adama Mickiewicza i Warszawskiej Jesieni) w wykonaniu Radical Polish Ansambl; Chaya Czernowin – jej utwór Seltene Erde: alchimia communicationis (zamówiony przez Warszawską Jesień, Music Biennale Zagreb, Związek Kompozytorów Chorwackich i festiwal Wien Modern) wykona Klangforum Wien; Fozié Majd, o której dalej w kontekście zjawiska muzyki irańskiej obecnej na festiwalu; i Yannis Kyriakides z Selves – utworem-instalacją powstałym na zamówienie Stichting Musai i Warszawskiej Jesieni. Utwory Fozié Majd i Yannisa Kyriakidesa wykona orkiestra AUKSO pod dyrekcją Marka Mosia z solistyczną partią grającego na klarnecie basowym Garetha Davisa.

 

Po brawurowym utworze Many, Many Cadences, zaprezentowanym na naszym festiwalu dwa lata temu, Sky Macklay pojawi się w tym roku dwojako: utworem napisanym na zamówienie Warszawskiej Jesieni w wykonaniu Riot Ensemble i wspomnianą już Harmonitrees – instalacją zaprezentowaną podczas wydarzenia inauguracyjnego. Hans van Koolwijk, holenderski twórca sound-artowy, był przez nas zapraszany od wielu lat, cieszymy się, że tym razem skutecznie. Jego domem na czas „Jesieni” będzie Fort Sokolnickiego, ale jego działania zobaczymy i usłyszymy także w czasie koncertu finałowego. Usłyszymy również utwory Malin Bång splinters of ebullient rebellion na orkiestrę (podczas wydarzenia inauguracyjnego) i hyperoxic na zespół (w programie koncertu zespołu Kompopolex). Raz jeszcze przywołam, tym razem jako twórców, na których zwracamy szczególną uwagę, Simona Løfflera i Marko Cicilianiego.

 

Jubileusz European Workshop for Contemporary Music

Po raz dwudziesty wystąpi na Warszawskiej Jesieni polsko-niemiecki zespół Europejskich Warsztatów Muzyki Współczesnej EWCM. Młodzi wykonawcy z Polski – podobnie jak w ostatnich trzech edycjach związani z Uniwersytetem Muzycznym Fryderyka Chopina – oraz z różnych muzycznych ośrodków niemieckich, zanim zagrają na koncercie, spotkają się na warsztatach prowadzonych przez solistów z zespołu Musikfabrik, z zasadniczym udziałem Rüdigera Bohna, dyrygenta i pedagoga, który od początku istnienia EWCM przygotowuje muzyków i prowadzi koncerty. Wśród utworów wybranych na tegoroczny koncert zabrzmi między innymi nowe dzieło Tadeusza Wieleckiego – jednego z inicjatorów powstania EWCM – napisane specjalnie z okazji jubileuszu. EWCM to przejaw działania konsekwentnego i pozytywistycznego. Inicjatywa zaowocowała nie tylko świetnymi koncertami, nie tylko zawiązanymi w czasie warsztatów zespołami dziś aktywnymi – między innymi Kwartludium i Spółdzielnią Muzyczną – ale także budowała więzi pomiędzy ludźmi kultury z Polski i Niemiec. Trudno będzie ich już nabrać na różne polityczne demagogie i populizmy nabudowane na sztucznie wzniecanych podziałach. Zespół EWCM wdraża praktycznie prawdziwą wspólnotowość i europejskość.

 

Iran

Narasta zainteresowanie współczesną muzyką irańską, jej fascynującymi fakturami i narracjami muzycznymi tworzonymi często przez kompozytorki będące też etnomuzykolożkami. Warszawska Jesień zaprezentuje cykl Fozié Majd Shábkūk na orkiestrę smyczkową. Utwór ten, dzięki nadzwyczajnym staraniom festiwalu, powraca do życia koncertowego. Zabrzmi też muzyka Idina Samimi Mofakhama, zaś w czasie wydarzenia inauguracyjnego Orkiestrę Sinfonia Varsovia poprowadzi irańska dyrygentka Yalda Zamani.

 

Nadar Academy

To wspólna inicjatywa zespołu Nadar i trzech europejskich festiwali: Warszawskiej Jesieni, Gaudeamus Muziekweek i Huddersfield Contemporary Music Festival, owocująca zamówieniami u młodych kompozytorów z różnych krajów, ich pracą z zespołem Nadar Ensemble, a także koncertami w siedzibie zespołu w Sint-Niklaas w Belgii i w czasie wyżej wymienionych festiwali.

 

Zamówienia festiwalu

Skierowane zostały do: Bernharda Langa (współzamówienia z Instytutem Adama Mickiewicza), Pawła Malinowskiego, Tadeusza Wieleckiego, Rafała Zapały, Sławomira Wojciechowskiego, Yannisa Kyriakidesa (współzamówienie z Stichting Musai), Piotra Peszata, Chayi Czernowin (współzamówienie z Music Biennale Zagreb, Związkiem Kompozytorów Chorwackich i festiwalem Wien Modern), Alexa Minceka, Karola Nepelskiego, Sky Macklay, Martina A. Hirsti-Kvama i Wojciecha Błażejczyka (współzamówienie z Filharmonią Narodową), Aleksandry Słyż (Warszawska Jesień Klubowo) oraz Agaty Zubel (Mała Warszawska Jesień) i Wojciecha Błażejczyka (współzamówienie z Teatrem Zagłębia, również w ramach Małej Warszawskiej Jesieni). Zostaną pokazane instalacje przygotowane specjalnie na festiwal, zabrzmią ze swojej natury niepowtarzalne improwizacje i performanse.

 

Mała Warszawska Jesień

Na Małą Warszawską Jesień adresowaną do najmłodszych odbiorców i całych rodzin złoży się kilkanaście wydarzeń zrealizowanych w postaci trzech światowych premier pod wspólnym hasłem Światy brzmiące. Najmłodsi słuchacze zawędrują do dźwiękowych krain, do których wchodzi się najczęściej za pomocą małych i większych „rzeczy brzmiących”. Będą to światy: po drugiej stronie lustra, animacji i improwizacji wizualno-dźwiękowej oraz tajemniczego ogrodu. Przewodnikami po nich staną się artystki i artyści różnych dziedzin: Agata Zubel, Wojciech Błażejczyk, Aleksandra Wasilkowska, Dagna Sadkowska, Sean Palmer, Justyna Sobczyk oraz wiele i wielu innych. Tytułowe Światy brzmiące przybiorą formy: opery hologramowej dla dzieci, spektaklu muzycznego i koncertu improwizacji, a także animacji filmowych.

 

Warszawska Jesień Klubowo

Warszawska Jesień Klubowo skraca dystans. Po raz kolejny gościmy w Klubie Pardon, To Tu, gdzie zestawimy zjawiska dźwiękowe wykształcone w różnych środowiskach kultury nowej muzyki, gdyż zaskakująco ze sobą korespondują. Dwa wieczory wypełnią improwizacje solowe i zespołowe, wędrówki dźwiękowe pomiędzy formami zapisanymi, inspirowanymi i wolną improwizacją. Granie obiektowe? Tak, to tu.

 

Spotkania, warsztaty, radio internetowe

W Austriackim Forum Kultury odbędą się spotkania z artystami biorącymi udział w festiwalu oraz warsztaty kompozytorskie dla młodych kompozytorów. Każdego dnia Warszawskiej Jesieni i dzień po jej zakończeniu w internetowym Radiu Jesień będzie można posłuchać audycji o festiwalu i nowej muzyce prowadzonych przez Monikę Pasiecznik i Tomasza Biernackiego – o „Jesieni” zarówno od środka, jak i z dystansu.

 

Orkiestry, zespoły i soliści

Orkiestry, zespoły i soliści Wystąpią: Orkiestra i Chór Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Wilsona Hermanto, Orkiestra Sinfonia Varsovia pod dyrekcją Yaldy Zamani, AUKSO – Orkiestra Kameralna Miasta Tychy pod dyrekcją Marka Mosia, Klangforum Wien pod dyrekcją Lorenza C. Aichnera, EWCM pod dyrekcją Rüdigera Bohna, Orkiestra Muzyki Nowej pod dyrekcją Szymona Bywalca, Nadar Ensemble, Riot Ensemble pod dyrekcją Aarona Hollowaya-Nahuma, Hashtag Ensemble pod dyrekcją Lilianny Krych, Radical Polish Ansambl, Spółdzielnia Muzyczna, Chopin University Modern Ensemble, Młoda Orkiestra Nowego Teatru pod kierunkiem Dagny Sadkowskiej i Seana Palmera, Ensemble Kompopolex, NeoQuartet, grupa wykonawców instalacji Simona Løfflera, soliści Orkiestry Filharmonii Śląskiej, grupa wykonawców projektu Random Check, Sarah Maria Sun, Evan Hulbert, Agata Zubel, Tomoko Mukaiyama, Valentina Magaletti, Aleksandra Słyż, Hans van Koolwijk, Kuba Krzewiński, Paweł Romańczuk, Steve Beresford, Mandhira de Saram, John Edwards, Ryszard Lubieniecki, Maja Miro, Kaja Draksler, Szymon „Pimpon” Gąsiorek, Grzegorz Tarwid, Dominik Strycharski i inni.

 

Autorki i autorzy kompozycji, improwizacji i instalacji:

Malin Bång, Katherine Balch, Maja Bosnić, Christine Cornwell, Chaya Czernowin, Monika Dalach, Kaja Draksler, Bára Gísladóttir, Nina Fukuoka, Clara Iannotta, Martyna Kosecka, Sky Macklay, Valentina Magaletti, Fozié Majd, Adriana Minu, Maja Miro, Naomi Pinnock, Teoniki Rożynek, Mandhira de Saram, Golnaz Shariatzadeh, Aleksandra Słyż, Rebecca Saunders, Jagoda Szmytka, Marta Śniady, Agata Zubel, Steve Beresford, Wojciech Błażejczyk, Eirik Brandal, Marko Ciciliani, Krzysztof Cybulski, John Edwards, Szymon „Pimpon” Gąsiorek, Henryk Mikołaj Górecki, Paweł Hendrich, Martin A. Hirsti-Kvam, Toshio Hosokawa, Neo Hülcker, Kuba Krzewiński, Yannis Kyriakides, Iannis Xenakis, Bernhard Lang, David Lang, Simon Løffler, Ryszard Lubieniecki, Hans van Koolwijk, Helmut Lachenmann, Paweł Malinowski, Fabio Machiavelli, Alex Mincek, Idin Samimi Mofakham, Karol Nepelski, Piotr Peszat, Paweł Romańczuk, Marcin Rupociński, Marcin Stańczyk, Dominik Strycharski, Grzegorz Tarwid, Alex Vaughan, Tadeusz Wielecki, Krzysztof Wołek, Sławomir Wojciechowski, Rafał Zapała; studenci i pedagodzy Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina: Alicja Staszewska, Dominika Reszka, Jakub Wróblewski, Domi Depowski, Maciej Miecznikowski, Agnieszka Suchocka, Daniela Rippel-Markiewicz, Zuzanna Wawro, Filip Roszkowski, Adam Czerski, Barbara Zach, Martyna Kacprowicz, Kajetan Dziak, Helena Czerwińska-Drak, Maryla Kłosowska, Szymon Nalepa, Jan Olejniczak, Aleksandra Stefaniak i Piotr Lewandowski.

 

Festiwal w liczbach

W czasie tegorocznej Warszawskiej Jesieni zostaną zaprezentowane dzieła trzydziestu pięciu artystek i czterdziestu sześciu artystów, wśród których czterdzieścioro sześcioro jest związanych z Polską. W dwunastu punktach na mapie Warszawy odbędzie się pięćdziesiąt siedem wydarzeń nurtu głównego, Warszawskiej Jesieni Klubowo i Małej Warszawskiej Jesieni. Dwadzieścia dwa dzieła zostaną zaprezentowane po raz pierwszy. Wystąpi pięć orkiestr, jeden chór, jedenaście zespołów oraz dwadzieścioro troje solistów. Odbędzie się szesnaście wydarzeń towarzyszących festiwalowi.

 

Z Ad Libitum, PWM – festiwalowe połączenia

Gościem tegorocznej Warszawskiej Jesieni jest festiwal Ad Libitum – 19 września odbędzie się koncert pod hasłem „Ad Libitum na Warszawskiej Jesieni”, a 20 września spotkanie z jego artystami i twórcami festiwalu. Zaś 22 września zapraszamy na specjalny koncert Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, na którym wystąpi Orkiestra Muzyki Nowej.

 

Warszawska Jesień pragnie podkreślić rangę międzyfestiwalowej i międzyinstytucjonalnej współpracy, wzajemnych zapożyczeń i kontynuacji przedsięwzięć zainicjowanych na innych niż „Jesień” wydarzeniach, a także solidarności w mierzeniu się z trudnościami dotykającymi środowiska kultury nowej muzyki. Wśród tych, którym chcemy podziękować za wspólne przedsięwzięcia i inspiracje, są: Ad Libitum, PWM, AvantArt, Musica Polonica Nova, Sacrum Profanum, WRO, Music Biennale Zagreb, Wien Modern, Festiwal Prawykonań, Gaudeamus Muziekweek, Huddersfield Festival of Contemporary Music, Podium Gegenwart Deutscher Musikrat, Instytut Adama Mickiewicza, Filharmonia Narodowa, Orkiestra Sinfonia Varsovia, Filharmonia Śląska, Stichting Musai oraz festiwale skupione w sieci Ulysses. Dziękujemy też instytucjom i osobom zaangażowanym w wydarzenia towarzyszące Warszawskiej Jesieni, dzięki którym festiwal może oddziaływać istotniej i szerzej. Wszyscy razem tworzymy krajowy i międzynarodowy ruch kulturowy.

 

Zespoły programujące

Obok komisji repertuarowej, Pawła Hendricha – łączącego członkostwo w komisji repertuarowej z kuratorowaniem wydarzeniu inauguracyjnemu, kuratorek Warszawskiej Jesieni Klubowo i Małej Warszawskiej Jesieni, nad programem różnych wydarzeń tegorocznego festiwalu pracowali: Ania Karpowicz, Kuba Krzewiński, Antoni Michnik, Michał Mendyk, Janusz Jabłoński, Tomasz Gregorczyk, Wojciech Błażejczyk, Przemysław Danowski, Adam Dudek, Prot Jarnuszkiewicz, Łukasz Kosela i Jakub Wróblewski.

 

Debaty

„Jesień” stanowi przestrzeń debaty kulturowej także dzięki forom wymiany myśli. W czasie tej edycji festiwalu odbędzie się spotkanie założycielskie platformy zespołów i organizacji muzyki współczesnej organizowane przez Anię Karpowicz i Hashtag Ensemble. Rozkwit nowych inicjatyw i ich rosnący wpływ na nową muzykę w dużej mierze ma miejsce w sektorze pozarządowym. Artystyczną moc tego sektora pokazaliśmy w zeszłym roku podczas Maratonu Kameralistów. Produktywności kulturowej pozarządówki towarzyszą niestabilność i narastająca nie tylko z powodu inflacji trudna kondycja finansowa. Dla tej sfery kultury zasadnicze jest działanie na bazie konstytucyjnej „pomocniczej roli państwa” i dążenie do równowagi trzech sektorów kultury: państwowego, samorządowego i pozarządowego. Odbędzie się także sympozjum festiwali europejskich zrzeszonych w organizacji Sounds Now z tematem Kuratorskie głosy inności. Jest ono koordynowane przez Monikę Żyłę. Kolejnym miejscem debaty kulturowej będą panele Straż Przednia – środowisko muzyki nowej w organizacjach pozarządowych oraz Composers and Critics: Roundtable Discussion koordynowane przez Anię Karpowicz i Kubę Krzewińskiego. Wszystkie trzy wydarzenia towarzyszą Warszawskiej Jesieni i odbywają się w Przestrzeni Muzyki Współczesnej HashtagLab.

 

Partnerzy i sojusznicy

Dziękujemy naszym mecenasom, współorganizatorom festiwalu, partnerom i sojusznikom, wśród nich miastu stołecznemu Warszawa, Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, PGE Polskiej Grupie Energetycznej, Fundacji PZU, Filharmonii Narodowej, Programowi 2 Polskiego Radia, Stowarzyszeniu Autorów ZAiKS, Uniwersytetowi Muzycznemu Fryderyka Chopina w Warszawie, Akademii Sztuki Pięknych w Warszawie, Instytutowi Adama Mickiewicza, Polskiemu Wydawnictwu Muzycznemu i Żoliborskiemu Domowi Kultury.

 

66. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej czas zacząć. Życzę Państwu, aby tegoroczna Warszawska Jesień była miejscem intensywnych przeżyć, niesłabnącego zainteresowania dziełami, ludźmi i ideami. Aby dziewięć festiwalowych dni z „rzeczami brzmiącymi” mocno w nas rezonowało.

 

Jerzy Kornowicz
Dyrektor Festiwalu