Wokół Alterfonii na Eufoniach [rozmowa z Markiem Horodniczym]
W sobotę 9 listopada podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie w muzyczną podróż na Kaukaz zabierze słuchaczy zespół Gurdjieff (Gurdżijew) Ensemble z Armenii, który zagra na tradycyjnych instrumentach ormiańskich i bliskowschodnich. Koncert ten będzie pierwszym wydarzeniem podczas tegorocznego festiwalu, który wpisuje się w nurt alternatywnych dźwięków czyli „Alterfonii”. Więcej na ten temat opowiedział nam Marek Horodniczy, członek zespołu programowego Eufonii, w rozmowie z Igorem Torbickim.
Igor Torbicki: Rozdział Eufonii na trzy nurty jest nowością, a Alterfonie wydają się propozycją najbardziej skierowaną do odbiorców z młodszej grupy wiekowej. Jaki był klucz wydzielenia tego pasma?
Marek Horodniczy: Od początku istnienia Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie oprócz koncertów muzyki klasycznej w wielkich salach koncertowych, odbywają się wydarzenia o charakterze alternatywnym, ogniskujące się przeważnie na rozmaitych odmianach muzyki elektronicznej i improwizowanej. Nasze doświadczenie uczy, że nie jest to oferta tylko dla młodszych odbiorców. Pierwsza edycja Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie odbyła się w 2018 roku. Od początku zainteresowanie organizatorów festiwalu ogniskowało się na obszarze szeroko rozumianej Europy Środkowo-Wschodniej oraz twórczości muzycznej, która w mniejszym lub większym stopniu nawiązywała do tego terytorium. I tak np. duet Biosphere / Deathprod w 2018 roku prezentował nagraną w dwadzieścia lat wcześniej interpretację kompozycji Arne Nordhaima zarejestrowanych pod koniec lat 60. XX w. legendarnym Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia, a w 2019 roku Francesco Tristano przetwarzał wybrane kompozycje Wojciecha Kilara. Słowem – od początku festiwalu „Alterfonie” de facto funkcjonowały. Teraz tylko otrzymały swoją nazwę.
Podczas Alterfonii na trzech koncertach wystąpią osoby artystyczne z Polski, a pozostałych trzech – z zagranicy. Czy będzie to docelowy alterfoniczny „układ” między twórczością rodzimą a zagraniczną – pół na pół?
Nie, nie mamy tutaj żadnych twardych kryteriów dzielących repertuar Alterfonii na polski i zagraniczny. Staramy się obserwować, co ciekawego dzieje się w obszarze „alterfonicznym” i tak układać program, żeby był najbardziej interesujący.
Duet elektroniczny Skalpel wydaje się obecny na obszarach coraz bliższych światu festiwali muzyki poważnej – nie sięgając daleko, wystarczy przypomnieć sobie jego tegoroczną współpracę z Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego. Czym umotywowany był wybór konkretnie tego zespołu?
Skalpel jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych marek muzyki elektronicznej w Polsce i za granicą. Od dwóch dekad reprezentują najwyższy światowy poziom. Igor Pudło i Marcin Cichy nie boją się wyzwań, o czym świadczy ich „romans” z muzyką K. Pendereckiego, ale też udział we współorganizowanym przez NCK koncercie poświęconym Stanisławowi Lemowi na Festiwalu Soundedit w Łodzi. W związku z tym wybór był oczywisty. W połowie czerwca br. odbył się w Warszawie koncert Adama Struga i Monodii Polskiej, który w całości został zarejestrowany przez legendarnych elektroników z Wrocławia. Po kilku miesiącach autorzy „Konfusion” przedstawią muzykę opartą na nagranym wówczas materiale. Jak to ujął Igor Pudło „Tak jak dziś można oświetlić światłem elektrycznym średniowieczne katedry uzyskując niezwykły efekt, my chcielibyśmy w autorski sposób ‘oświetlić’ utwory wykonane przez Adama Struga i Monodię Polską”. Premierowym utworom będą towarzyszyły specjalnie na tę okazję przygotowane wizualizacje i oprawa świetlna. Jestem przekonany, ze efekt będzie spektakularny!
Na scenie Małej Warszawy odbędą się aż trzy z czterech koncertów Alterfonii. Podążając za słowem-kluczem „alternatywy” trudno nie zastanawiać się, czy planowane jest odwiedzanie innych, także mniejszych instytucji goszczących kulturę niezależną?
Nie wykluczamy tego w kolejnych edycjach Eufonii. W Małej Warszawie wystąpi w tym roku Dobrawa Czocher &Goście, która zaprezentuje utwór inspirowany Suitami wiolonczelowymi J.S. Bacha, a także muzykę z albumu „Dreamscapes”. W tym samym miejscu posłuchamy zespołu Kwartludium & Jacaszek, który wykona materiał z płyty „Kolchida”, inspirowany gruzińską polifonią. To z pewnością muzyka daleka od prostej ilustracyjności: partie instrumentów akustycznych i ambientowej elektroniki transowo splotą się w muzyczną narrację. Po raz pierwszy Eufonie pojawią się z koncertem w warszawskim Teatrze Nowym, w którym zaprezentuje się Operomanija ze swoim nowatorskim projektem operowym o międzynarodowej już sławie „Have a good day”, pomysłu litewskich twórczyń. Usłyszymy tu… supermarket i jego dźwięki! W ramach Alterfonii zapraszamy też do kościołów – francuska grupa La Tempȇte zaprasza na „Hymny bizantyjskie” i „Całonocne czuwanie” Rachmaninowa, w którym kompozytor sięgnął po oryginalne melodie cerkiewne. Będzie to niezwykły parateatralny spektakl.
Jaki jest wymarzony rezultat wydzielenia Alterfonii i trwały wpływ na tkankę kulturalną, jaki zamierzacie osiągnąć?
Alterfonie są integralną częścią Eufonii. One również definiują charakter festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej. Za nazwą idzie jednak ważny komunikat: muzyka spoza festiwalowego mainstreamu odgrywa w nim ważną rolę; jest przyprawą nadającą smak całemu wydarzeniu. Chcielibyśmy, i zdaje się, że od 2018 roku mniej więcej tak to wygląda, unikać sztywnych kategorii i „szufladek” gatunkowych. Muzyka jest jedna, a zadaniem Eufonii jest również (choć nie tylko) poszukiwanie obszarów dialogu i nieoczywistych spotkań. Dzięki temu mamy nadzieję poszerzać grono odbiorców i wychodzić naprzeciw zapotrzebowaniu słuchaczy spoza stereotypowo rozumianych bywalców filharmonii.
Przykładem takiej „przyprawy” jest z pewnością sobotni koncert Gurdjieff Ensemble w warszawskim Kościele Wszystkich Świętych.
Georgi Gurdżijew był charyzmatycznym duchowym liderem, nauczycielem i mistykiem pierwszej połowy XX wieku w rejonie Kaukazu, który głosił potrzebę przebudzenia ze stanu snu na jawie. Zajmował się także opracowywaniem tradycyjnej i sakralnej muzyki z Zakaukazia, Azji Środkowej i rubieży Rosji. Ideę tę kontynuuje ormiański zespół jego imienia, Gurdjieff Ensemble, który usłyszymy w Warszawie podczas Eufonii.
Dziękuję za rozmowę.
Koncerty które odbędą się w ramach Alterfonii:
Gurdjieff Ensemble, 9.11., g. 20.00
Dobrawa Czocher & Goście, 20.11, g. 19.30
