Zwyciężyły skrzypce! [Gala Otwarcia 5. Festiwalu i Konkursu Skrzypcowego im. Karola Lipińskiego w Toruniu]
Anna Józefiak: Inauguracja 5. Międzynarodowego Festiwalu i Konkursu Skrzypcowego im. Karola Lipińskiego w Toruniu zbiegła się z obchodami Międzynarodowego Dnia Muzyki.
1 października br. w sali koncertowej Centrum Kulturalno-Kongresowego Jordanki Toruńska Orkiestra Symfoniczna pod dyrekcją Mariusza Smolija zainaugurowała 5. Międzynarodowy Festiwal i Konkurs Skrzypcowy im. Karola Lipińskiego. Festiwal odbywa się co trzy lata od 2007 r., a jego pomysłodawcą był – zmarły w minionym roku – animator kultury, reżyser teatralny i publicysta Michał Staśkiewicz. To właśnie jemu był poświęcony koncert galowy, otwierający piątą edycję wydarzenia, które zostało objęte patronatem honorowym prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.
W programie koncertu znalazły się trzy zupełnie odmienne od siebie dzieła. W atmosferę twórczości patrona konkursu Karola Lipińskiego wprowadził słuchaczy utwór napisany na specjalne zamówienie Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej „Hommage à Lipiński”, którego prawykonanie miało miejsce 13 września podczas inauguracji 41. sezonu artystycznego TOS. Autorem tego dzieła jest Maciej Bałenkowski (rocznik 1993), który połączył motywy pochodzące z dwóch utworów Lipińskiego, nadając im wyjątkowo lekkie, jasne i nowoczesne brzmienie, a jednocześnie zachowując dostojność i urok oryginalnych fragmentów.
Po entuzjastycznie przyjętym przez publiczność wykonaniu usłyszeliśmy Symfonię B-dur op. 2 nr 3 „Sinfonia avec accompagnement de plusieurs instruments” Karola Lipińskiego. To czteroczęściowe dzieło, nawiązujące do klasycznej symfoniki Josepha Haydna, pochodzi z młodzieńczego okresu twórczości romantycznego artysty (powstało prawdopodobnie w 1810 r.) i jest przeznaczone na mały skład orkiestrowy.
W drugiej części koncertu wraz z muzykami toruńskiej orkiestry wystąpił Ilya Kaler, wybitny skrzypek, który jako jedyny na świecie zdobył złote medale w trzech najważniejszych konkursach skrzypcowych: w Konkursie im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie (1986), Konkursie im. Jeana Sibeliusa w Helsinkach (1985) i Konkursie im. Paganiniego w Genui (1981). Brytyjski miesięcznik „The Gramophone” opisywał go jako „magika rzucającego czar na nasze uszy” i doceniał za „zniewalająco piękne brzmienie, doskonałe panowanie nad instrumentem i niesamowite frazowanie”. Wirtuozerię solisty mogliśmy podziwiać podczas wykonania jednego z najtrudniejszych utworów na skrzypce. To Koncert skrzypcowy Johannesa Brahmsa, o którym Hans Guido von Bülow, wybitny dyrygent, pianista i kompozytor, powiedział, że został on napisany „przeciwko skrzypcom”. Dzieło to, skomplikowane technicznie i wymagające od wykonawcy niezwykłej precyzji, ma różne odcienie – od liryzmu po dramatyzm. Ta wielowymiarowość kompozycji, według jednych niemożliwa do opanowania, dla innych jest przejawem doskonałości. Tak mówił Bronisław Huberman, który w 1896 r. osobiście, w obecności Brahmsa, wykonał jego dzieło: „Koncert Brahmsa nie jest przeciwko skrzypcom, a na skrzypce przeciwko orkiestrze. W walce tych nierównych sił zwyciężają skrzypce”.
Również w Toruniu zwyciężyły skrzypce. Maestria, z jaką Ilya Kaler wykonał utwór Brahmsa, zachwyciła publiczność. Solista grał z taką żarliwością i pasją, że w trakcie koncertu pękła struna. Nie powstrzymało to jednak artysty przed kontynuowaniem występu. Przerwał on swoją partię tylko na chwilę, aby pożyczyć instrument od koncertmistrzyni. Wkrótce skrzypce Ilyi Kalera powróciły do właściciela i ponownie „rzucały czar na uszy” obecnych w sali.
Owacje na stojąco, kwiaty i gorące podziękowania dla solisty i muzyków Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej zakończyły Galę Otwarcia Festiwalu Skrzypcowego, który potrwa do 13 października.
Pełny program wydarzenia znajduje się na stronie http://lipinski-competition.com/.