Warsaw Gamelan Group vs izolacja

Okres społecznej kwarantanny dla wielu artystów okazał się bardzo trudny. Odwoływano koncerty, ograniczano możliwość zorganizowania prób, niektórzy instrumentaliści wręcz nie mogli ćwiczyć na większych instrumentach, takich jak np. organy czy rozszerzone zestawy perkusyjne… Inni wykorzystali ten czas kreatywnie w zaciszu domowym.

Warsaw Gamelan Group, czyli Warszawska Grupa Gamelanowa, to pierwszy w Polsce zespół prezentujący jawajską muzykę gamelanową. Istnieje od 2001 r., gdy to powstała na bazie zespołu warsztatowego działającego przy Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Początkowo prowadził ją Soegijanto, Jawajczyk od wielu lat mieszkający w Polsce, obecnie kieruje nim Dawid Martin. Grupa jest otwarta na przyjmowanie nowych członków, ale jednocześnie ma swój stały trzon, który regularnie koncertuje na festiwalach muzyki tradycyjnej, a także współczesnej. Wśród współpracujących z WGG kompozytorów znajduje się Kalina Świątnicka, której lekko transową w brzmieniu kompozycję „Hypnosis” na elektronikę i orkiestrę gamelanową można było usłyszeć m.in. na festiwalu Sonus ex Machina w 2018 r. w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu:

Od kilku lat jestem członkiem Warszawskiej Grupy Gamelanowej. To skłoniło mnie do stworzenia kilku utworów z wykorzystaniem tego instrumentarium.  Połączenie dwóch różnych światów muzycznych: muzyki współczesnej i tradycyjnej z Indonezji daje ogromne możliwości brzmieniowe. Pierwszym utworem był „La sorciere de Java” na taśmę elektroniczną z wykorzystaniem dźwięków muzyki jawajskiej, kolejnym „Sen na Javie” na orkiestrę smyczkową i taśmę. W 2015 r. otrzymałam stypendium artystyczne Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na utwór „Out of body” na gamelan, taśmę, wizualizacje i taniec. Trzyczęściową kompozycję, której częścią jest „Hypnosis” i której tematem jest sen i podświadomość, oparłam na tradycyjnych technikach gry na gamelanie i zanurzyłam w onirycznej warstwie brzmieniowej. Towarzyszą jej wizualizacje przygotowane przez Bogumiłę Piotrowską, Adriena Cognaca oraz Ingę Julię Dembowską. Ostanim utworem, który stworzyłam na gamelan, jest kompozycja „Drzewa” na gamelan jawajski oraz taśmę elektroniczną z wykorzystaniem dźwięków liry korbowej i wizualizacji. Utwór ten jest kontynuacją moich poszukiwań związanych z połączeniem muzyki współczesnej, elektroakustycznej oraz muzyki tradycyjnej na gamelan jawajski

– wyjaśnia kompozytorka Kalina Świątnicka.

Jeszcze w czerwcu pojawiało się pytanie, jak kontynuować działalność zespołu w kontekście pandemicznych obostrzeń. W końcu gamelan (z jawajskiego „uderzanie”) to orkiestra złożona głównie z insrumentów perkusyjnych: metalofonów (gongów i instrumentów sztabkowych wykonanych najczęściej z brązu) oraz ksylofonów, membranofonów (dwumembranowych bębnów cylindrycznych), uzupełnionych chordofonami (smyczkową lutnią rebab, cytrą, rzadziej skrzypcami) i aerofonami (bambusowym fletem lub rodzajem oboju). Wszystkie instrumenty nawzajem się uzupełniają i tworzą całość, istotny jest zatem wspólny strój, a przecież nie wszyscy muzycy mają swoje instrumenty w domu, gdyż przewiezienie ich, także z uwagi na ich ciężar, wymaga specjalnego transportu. Jak zatem prowadzić próby, aby zespół wciąż rozwijał swoją działność w czasie lockdownu? Na szczęście proces odmrażania gospodarki i sezon letni umożliwiły wznowienie działalności koncertowej przez Warsaw Gamelan Group, której szczególnie miło się słucha (i ogląda!) w plenerze. Stanowi to doskonałą okazję do obserwacji niezwykłej sztuki, która w innych okolicznościach w Polsce pozostawałaby niemal nieznana. Warto pamiętać, że spośród ponad 300 grup etnicznych zamieszkujących Indonezję gamelan używany jest właściwie tylko przez Jawajczyków, Sundajczyków, Madurów, Malajów, Balijczyków i Sasaków. Gamelan gedhe lub gamelan ageng (jaw. „wielki gamelan”) ewoluował i rozwijał się przy ośrodkach władzy dawnych królestw jawajskich, a później przy dworach (tzw. kratonach) sułtanów Yogyakarty i Surakarty, gdzie grał dla rozrywki arystokracji, uświetniał ceremonie dworskie oraz towarzyszył tańcom i różnym formom dramatu „wayang”. Funkcje te gamelan spełnia do czasów nam współczesnych.

(MB)