Przychody rosną, ale AI może kosztować twórców miliardy. Dane z raportu CISAC
CISAC ostrzega przed znaczącymi stratami dla twórców do 2028 roku: aż 24% dochodów w muzyce i 21% w sektorze audiowizualnym może zostać utracone, jeśli AI nie będzie odpowiednio uregulowana. Organizacja apeluje do rządów na całym świecie o pilne działania legislacyjne. Sytuację praw twórców komentuje Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.
Międzynarodowa Konfederacja Związków Autorów i Kompozytorów (CISAC), zrzeszająca 227 organizacji zbiorowego zarządzania w 116 krajach, opublikowała raport za 2025 rok. Podsumowuje w nim postępy w ochronie praw twórców, omawia modernizację sposobu zbierania i przetwarzania danych oraz działania na rzecz godnego wynagradzania w dynamicznie zmieniającym się środowisku cyfrowym.
Twarde dane o twórcach w dobie AI
Globalne wpływy z praw autorskich osiągnęły rekordowy poziom 13,1 mld euro w 2023 roku. Głównym źródłem przychodów były usługi cyfrowe (35% całości), a wpływy z wydarzeń na żywo i publicznych odtworzeń wzrosły o 22%. Jednocześnie organizacja ostrzega przed skutkami rozwoju narzędzi generatywnej AI.
„Twórcy nie boją się AI. Boją się, że stracą swoje prawa i dochody” – mówił podczas premiery raportu Przewodniczący CISAC Björn Ulvaeus, znany z zespołu ABBA.
Opublikowane w grudniu globalne badanie zlecone przez CISAC wykazało, że wartość rynku AI w muzyce i sektorze audiowizualnym wzrośnie z 3 mld do 64 mld euro w ciągu pięciu lat, a usługi Gen AI osiągną 9 mld euro przychodów w 2028 r. W związku z tym – jeśli nie zostaną wprowadzone stosowne regulacje – straty dla twórców mogą sięgnąć 24% w muzyce i 21% w sektorze audiowizualnym.
Pilny apel o zmiany legislacyjne
CISAC wzywa decydentów do działań, które zapewnią ochronę praw autorskich w erze AI. Sugeruje obowiązek ujawniania przez firmy dostarczające AI między innymi z jakich utworów korzystają w procesie treningu modeli; obowiązek uzyskiwania zgody twórców i właścicieli praw na użycie ich dzieł; zapewnienie sprawiedliwej rekompensaty finansowej dla autorów, których utwory są wykorzystywane przez AI.
Wśród innych działań organizacji w 2024 i 2025 roku znalazło się uruchomienie nowoczesnej platformy do globalnej wymiany danych o utworach muzycznych i audiowizualnych, walka z fałszywymi rejestracjami utworów i wdrażanie mechanizmów zapobiegających nadużyciom, czy dalszy rozwój narzędzi ułatwiających identyfikację utworów i przyspieszających wypłatę wynagrodzeń.
Działania w imieniu twórców w Polsce
Organizacje zbiorowego zarządzania takie jak ZAiKS odgrywają kluczową rolę w ochronie praw autorskich i zapewnieniu twórcom sprawiedliwego wynagrodzenia. Systematycznie monitorujemy rynek, negocjujemy z użytkownikami twórczości i edukujemy środowiska twórcze. Lansowanie tezy o rzekomo nieskutecznym i drogim systemie zbiorowego zarządzania jest na rękę dużemu biznesowi wykorzystującemu twórczość. W istocie jest wręcz odwrotnie: to właśnie dzięki ogólnoświatowemu systemowi zbiorowego zarządzania prawami autorskimi użytkownik może w łatwy sposób kupić licencję uprawniającą do korzystania ze światowego repertuaru. Gdyby nie było organizacji zbiorowego zarządzania, podmiot korzystający z twórczości musiałby kontaktować się indywidualnie z każdym uprawnionym z tytułu praw autorskich i pokrewnych. Byłoby to całkowicie nieracjonalne ekonomicznie, a w praktyce wielokrotnie niewykonalne. Poza tym duże firmy wykorzystywałyby wtedy swoją pozycję dominującą, by narzucić autorom niekorzystne dla nich warunki. ZAiKS jest m.in. po to, by temu przeciwdziałać – podkreśla Karol Kościński, dyrektor generalny Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.
Polska znalazła się wśród krajów, które podjęły zdecydowane działania na rzecz wzmocnienia ochrony twórców – zauważają twórcy raportu.
W 2024 roku – po wieloletnich staraniach organizacji zbiorowego zarządzania i środowisk twórczych – wdrożono do prawa krajowego postanowienia dyrektywy o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym.
CISAC, Międzynarodowa Konfederacja Stowarzyszeń Autorów i Kompozytorów, to globalna organizacja z siedzibą w Paryżu, do której należy 227 stowarzyszeń twórczych ze 116 krajów. Stowarzyszenie Autorów ZAiKS należy do CISAC od 1927 roku.
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS to największa w Polsce organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Zrzesza kompozytorów, autorów tekstów, scenarzystów, dramatopisarzy, tłumaczy, plastyków, choreografów i twórców z innych dziedzin sztuki, a także wydawców muzycznych. ZAiKS pobiera i przekazuje twórcom (oraz innym uprawnionym, np. wydawcom lub spadkobiercom) tantiemy należne za korzystanie z przysługujących im praw autorskich. Wypracowuje, promuje oraz wdraża w życie rozwiązania, które wspierają prawnie, materialnie i organizacyjnie twórców i proces tworzenia.
Kontakt: [email protected] lub [email protected].
