Faktury w oddźwiękach
Adam Falkiewicz miał za sobą trudny życiorys. Homoseksualista, zarażony wirusem HIV, nie poradził sobie ze swoją dramatyczną sytuacją. Urodzony w 1980 roku, trzy lata przed trzydziestką zakończył swoje życie. Została po nim niezwykła muzyka do filmów, spektakli teatralnych m.in. Krzysztofa Warlikowskiego, Mai Kleczewskiej, Michała Kotańskiego. Dziś nieczęsto można ją usłyszeć. Tym bardziej w pamięci zostanie nam ten koncert.
W sobotę 14 grudnia 2019 roku w Nowym Teatrze w Warszawie Sinfonia Varsovia zagrała koncert w ramach cyklu „Oddźwięki. Nowa Muzyka Polska”. Orkiestrę na koncercie pod tytułem „Faktury w oddźwiękach” poprowadził Bassem Akiki, który z wielkim entuzjazmem i energią wbiegał na scenę. Koncert został poświęcony twórczości kompozytora, którego dzieła bardzo rzadko są prezentowane na polskiej scenie muzycznej – Adama Falkiewicza. Dopełnienie stanowiły utwory Krzysztofa Pendereckiego, Pawła Szymańskiego i Tomasza Sikorskiego, które przeplatały utwory Falkiewicza. Program został skonstruowany tak, aby zaprezentować różne interpretacje wybranej faktury muzycznej, jaką były heterofonia i homofonia.
Koncert rozpoczął się kompozycją, stworzoną przez zaledwie 16-letniego Falkiewicza – Sorapiss, która ideą formy nawiązywała do poematu symfonicznego. Minimalne motywy melodyczno-rytmiczne powtarzane i przenikające się w wielu płaszczyznach wysokościowych, mikrotony i wymowna cisza charakteryzowały wszystkie utwory Falkiewicza wykonane podczas sobotniego koncertu. Drugim utworem Falkiewicza, który został wykonany i w pełni ukazał heterofoniczne i warstwowe myślenie kompozytora był I Lock my Door upon Myself na 15 instrumentów smyczkowych zainspirowany obrazem Fernanda Knopffa. Z kolei w utworze Wind na orkiestrę kameralną, Falkiewicz zestawił ze sobą dwie płaszczyzny. Jedna zbudowana została ze skomplikowanych rytmów o zmiennym metrum, natomiast drugą stanowiły kontrastujące długie dźwięki. Ostatni utwór wykonany podczas koncertu to Contrepoint Seven na 21 muzyków. Dyrygent rozmieścił skrajnie na scenie muzyków, aby uwypuklić element echa zastosowany przez kompozytora, a także ukazać solistyczną rolę poszczególnych instrumentalistów. W tym dziele charakterystyczna dla Falkiewicza faktura została wzbogacona o amplifikowane dźwięki czterech instrumentów smyczkowych, które na żywo przetwarzała Barbara Okoń-Makowska. Struktura barwowa utworu nie została zdominowana przez dźwięki zmodyfikowane elektroniczne, ale została lekko wzbogaciła sonorystyczną tkaninę instrumentalną.
Kontrastującym pod względem faktury i formy był drugi utwór, Concertina na trąbkę i orkiestrę, napisany przez Krzysztofa Pendereckiego w 2015 roku, w którym kompozytor wyeksponował fakturę homofoniczną. W roli solisty można było posłuchać Jana Harasimowicza, którego partia instrumentalna prowadziła dialog z orkiestrą. Natomiast w nieco inny sposób została przedstawiona faktura homofoniczna przez Tomasza Sikorskiego w utworze Holzwege. Kompozycja przywołała styl minimalistyczny, w którym dominował jeden interwał. Przedostatni utwór należał do Pawła Szymańskiego i była to Partita IV na orkiestrę. Ta dwufazowa kompozycja z tkanki różnych dźwięków wyłoniła formę kanonu kołowego.
Koncert był spójny pod względem estetycznym. Czuć było nić łączącą wszystkie utwory – warstwowość, która w różny sposób została zinterpretowana przez kompozytorów. U Falkiewicza czy Szymańskiego nakładające się warstwy stworzyły wciągającą słuchaczy sieć heterofonicznych motywów. U Pendereckiego dominował homofoniczny typ faktury, który wyeksponował muzykę jako język komunikacji. Natomiast minimalistyczna struktura utworu Sikorskiego wprowadziła element medytacyjny.
Każdy utwór był poprzedzony komentarzem, w którym muzykolog i kuratorka cyklu Katarzyna Naliwajek-Mazurek przybliżała nie tylko okoliczności powstania dzieła, ale również ich konstrukcję.
Koncertowi towarzyszyła wystawa audio-wizualna poświęcona Falkiewiczowi.
relacjonuje Monika Lech