„Weisse Rose” na Opera Rara: do trzech razy sztuka

W ciągu ostatnich lat tysiące razy napotkaliśmy w mediach nagłówki „wzrost nastrojów populistycznych” w Europie i na świecie. Czytaliśmy i słuchaliśmy o tym, jak rządy w wielu krajach stają się coraz bardziej autorytarne, jak ograbia się mniejszości z raz im przyznanych praw, a większości niepostrzeżenie, bo stopniowo, krok po kroku obcina się kolejne wolności. Język nie nadąża za zmieniającym się światem. Kolejne pewniki roztrzaskują się z hukiem, a znaczenie słów niepokojąco się rozmywa.

Nie wiadomo już, gdzie są granice tego, co nazywamy faszyzmem, nazizmem, ksenofobią, szowinizmem czy nacjonalizmem. Czym jest patriotyzm, którym tak chętnie zasłaniają się najwięksi zamordyści? O jego prawdziwym sensie przypominają działania członków organizacji Weisse Rose (Biała Róża), młodych patriotów, którzy chcieli Niemiec wolnych, pokojowych, sławnych swoją wspaniałą kulturą i dziedzictwem.

Wielu zna tę historię z filmu „Sophie Scholl” Marca Rothemunda z 2005 roku, a teraz dzięki Festiwalowi Opera Rara przypomnimy ją sobie dzięki operze Udo Zimmermanna. Miano zdrajców nadali bohaterom ci, którzy stworzyli nieznaną dotąd w dziejach machinę śmierci, rozpętali najohydniejszą z wojen, doprowadzając do ruiny nie tylko kraje, przeciw którym się zwrócili, ale i same Niemcy. Ci sami, którzy w imię rasowej czystości wymordowali ogromną część obywateli swojego kraju, kazali wykrwawiać się rodakom w bezsensownej walce, a od kapitulacji woleli patrzeć, jak najwspanialsze miasta i zabytki niemieckiej kultury zmieniają się w gruzy. Takimi imponującymi zasługami dla ojczyzny mogli pochwalić się ci „patrioci”, którzy z gorliwością i przy użyciu najgorszych wyzwisk skazali na ścięcie studentów cytujących w swoich ulotkach Goethego, Schillera i Novalisa.

„Dlaczego pozwalasz rządzącym, by okradali cię, krok po kroku, czy to otwarcie, czy potajemnie, z kolejnych przynależnych ci praw, aż do dnia, kiedy nie ostanie się nic poza zmechanizowanym aparatem państwa, na czele którego będą stali przestępcy i pijacy? Czy przemoc zdołała już skruszyć twojego ducha tak, że zapominasz o swoim prawie, a raczej moralnym obowiązku, jakim jest doprowadzenie tego systemu do upadku?” – takie pytania stawiali w jednej ze swoich broszur członkowie Białej Róży. Było to w Monachium w roku 1942. Rok później system, którego działanie demaskowali, pozbawił ich życia. „Zmechanizowany aparat państwa” zadziałał, jak przewidywali – sprawnie i bezdusznie. Słowa ich ulotki, skierowane do mieszkańców hitlerowskich Niemiec, rezonują tak samo mocno w każdym czasie i miejscu. Każą zachowywać czujność w obliczu władzy, która wynosi samą siebie ponad prawa i swobody obywateli.

Do muzycznego opracowania historii Białej Róży Udo Zimmermann podchodził trzykrotnie. W 1967 roku napisał operę „Weisse Rose” do libretta Ingo Zimmermanna, której kolejną wersję przygotował już w roku następnym. Przy okazji planowanej inscenizacji w Operze Hamburskiej w 1986 roku miał dokonać dalszych przeróbek, ale zamiast tego postanowił napisać całkiem nową kompozycję na ten sam temat, tym razem do libretta Wolfganga Willaschka. Powstał utwór zupełnie inny, pozbawiony fabuły i skupiony na wewnętrznych przeżyciach dwojga protagonistów – rodzeństwa Schollów – na chwilę przed ich śmiercią. Inscenizacja pokazywana w Krakowie miała swoją premierę w Theater Orchester Biel Solothurn, a jej autorka Anna Drescher otrzymała za nią w 2015 roku nagrodę Europejskiego Konkursu Reżyserii Operowej oraz nagrodę dla najlepszego spektaklu Festiwalu Operowego Armel. Zagra Sinfonie Orchester Biel Solothurn pod batutą Kaspara Zehndera.

Festiwal Opera Rara potrwa od 23 stycznia do 14 lutego 2020 roku w Krakowie. Bilety oraz karnety na festiwal są dostępne w sprzedaży w punktach InfoKraków oraz w serwisie Eventim.pl.
Na festiwal zaprasza Miasto Kraków, Krakowskie Biuro Festiwalowe oraz Capella Cracoviensis.

„Weisse Rose”

Sophie Scholl: Marion Grange

Hans Scholl: Wolfgang Resch

Reżyseria: Anna Drescher

Dyrygent: Kaspar Zehnder

Kierownictwo muzyczne: Kaspar Zehnder

Scenografia i kostiumy: Hudda Chukri

Sinfonie Orchester Biel Solothurn

Małopolski Ogród Sztuki
24, 25 stycznia 2020 r., godz. 19.30

{info. pras}