Trzecia edycja Eufonii – w konwencji romantycznej
Od 19 do 27 listopada za sprawą III Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie, zaprojektowanego i zorganizowanego przez Narodowe Centrum Kultury, przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Warszawa stanie się stolicą muzyki wielu kultur. Motywem przewodnim tegorocznego festiwalu będzie romantyzm – usłyszymy nie tylko muzykę najwybitniejszych kompozytorów z regionu, reprezentantów szkół narodowych, ale zabrzmią też romantyczne wątki w kompozycjach z XX i XXI wieku.
Usłyszymy też prapremierowe wykonania dzieł, które powstały na specjalne zamówienie. Dziewięć dni festiwalowych wypełni piętnaście wydarzeń, a scenę oddamy m.in. tak znakomitym wykonawcom jak Veriko Tchumburidze, Anastasia Kobekina, Olga Pasiecznik, Joanna Freszel, Tomasz Konieczny, Adam Bałdych, Janusz Wawrowski, Anu Tali, Zsolt Nagy, Andrzej Boreyko, Olari Elts, Oval, Kwartet Śląski, czy znakomity Chór Radia Łotewskiego.
- Festiwal Eufonie konsekwentnie buduje swoją pozycję i rozpoznawalność na muzycznej mapie Polski. Mam głębokie przekonanie, że jest bardzo potrzebny: wypełnia lukę i pełni ważną rolę
w upowszechnianiu dziedzictwa muzycznego naszej części świata, a więc Europy Środkowo-Wschodniej. Mimo trudności organizacyjnych związanych z pandemią, utrzymuje swój wysoki poziom artystyczny. Polecam bardzo ciekawy repertuar z dorobku kompozytorów reprezentujących naszych bliższych i dalszych sąsiadów, od krajów bałtyckich, po bałkańskie. Są wśród nich utwory rzadko u nas wykonywane i premiery – zamówienia festiwalowe. Tegoroczne Eufonie pamiętają o naszych wielkich kompozytorach: Maestro Krzysztofie Pendereckim, który odszedł od nas w ubiegłym roku, i Henryku Mikołaju Góreckim, zmarłym przed 11 laty. Od początku, także teraz będą festiwalowi towarzyszyć niezwykłe dzieła Arvo Pärta. Nie zabraknie muzyki i artystów z krajów V4 – komentuje Jarosław Sellin, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. – Cieszę się, że festiwal został doceniony przez ministrów kultury Czech, Polski, Słowacji i Węgier, którzy kilka miesięcy temu uhonorowali NCK międzynarodową Nagrodą Wyszehradzką za 2021 właśnie za popularyzację dorobku muzycznego, angażowanie znakomitych artystów oraz wzmacnianie wymiany kulturalnej pomiędzy krajami V4 w dziedzinie muzyki w ramach Eufonii. To prestiżowa nagroda potwierdzająca rosnącą rangę festiwalu, który został dostrzeżony i doceniony w regionie. Festiwal wychodzi naprzeciw dzisiejszym wyzwaniom. Po raz pierwszy niemal wszystkie wydarzenia festiwalowe będą dostępne w transmisji internetowej lub radiowej. Warto też odnotować, że w tym roku festiwal pojawił się w przestrzeni miejskiej Warszawy, w formie ciekawej wystawy plenerowej. – dodaje wiceminister Sellin.
Podczas Eufonii usłyszymy dzieła kompozytorów oraz interpretacje muzyków z 17 krajów (od Chorwacji po Norwegię na północy i Gruzję na wschodzie, przez Szwecję, Finlandię, Estonię, Łotwę, Łotwę, Rosję, Ukrainę, Słowację, Czechy, Austrię, Węgry, Rumunię, Niemcy, USA,), 15 solistów, 5 orkiestr, 3 chóry, 7 dyrygentów, 2 kwartety. Łącznie ok. 500 artystów.
Cechą charakterystyczną Eufonii jest różnorodność gatunkowa. Podczas dziewięciu dni festiwalowych zaprezentujemy różne światy muzyczne: klasykę i elektronikę, muzykę romantyczną, ale też współczesną, tradycyjną i eksperymentalną. Zabrzmi też klasyka w jazzowych aranżacjach.
Usłyszymy muzykę polską i środkowo-europejską w interpretacji wybitnych artystów europejskich światowego formatu. Na festiwalowych scenach pojawią się uznani twórcy z naszego regionu, ale też ze Stanów Zjednoczonych czy Niemiec.
Rafał Wiśniewski, dyrektor NCK.
- W Narodowym Centrum Kultury od lat Europa Środkowo-Wschodnia nas ciekawi i inspiruje. Staramy się odkrywać bogate, a wciąż za mało znane dziedzictwo tego regionu. O jego wyjątkowości stanowi zarówno twórcze nawiązywanie do folkloru i tradycji, jak i możliwość czerpania ze źródła nowych, nieodkrytych wcześniej brzmień, akcentów i interpretacji. Festiwal Eufonie to nasze kolejne bardzo ważne przedsięwzięcie na rzecz zbliżenia kultur krajów naszego regionu, a dla publiczności doskonała okazja do poznawania oraz smakowania środkowo-
i wschodnioeuropejskiej różnorodności kulturowej poprzez muzykę, która jest najbardziej uniwersalnym językiem świata. Festiwal tworzy niezwykle cenną przestrzeń spotkania i dialogu.
Można powiedzieć, że tegoroczne Eufonie to romantyczna dusza i pozytywistyczna praca. Robimy wszystko, żeby festiwal się odbył i – mimo ograniczeń i obostrzeń – był ciekawy i na wysokim poziomie. A więc w tym roku to ogromny „pozytywistyczny” wysiłek organizacyjny, wiele zmian, które wdrażamy w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się otoczenie. Koncerty i wydarzenia festiwalowe będą odbywały się na żywo oraz w streamingu. Wybrane koncerty zostaną zarejestrowane i będą retransmitowane w TVP Kultura i radiowej Dwójce. Zachowamy wszelkie środki ostrożności (dystans, dezynfekcja, oświadczenia). – zapowiada prof. Rafał Wiśniewski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury.
Tegoroczna odsłona festiwalu skupiona będzie wokół okresu romantyzmu, w którym, oprócz nowych form i gatunków, jakże istotne było zainteresowanie przez kompozytorów rodzimym folklorem. Ukierunkowanie na dziedzictwo kultury tradycyjnej poszczególnych krajów najsilniej uwidoczniło się w twórczości przedstawicieli tzw. szkół narodowych. Byli to kompozytorzy,
w których muzyce odzwierciedlała się tożsamość narodowa poprzez odwołania do wydarzeń historycznych czy też wątków ludowych. Obok twórców typowo romantycznych, jak Edvard Grieg, Jean Sibelius, Ferenc Liszt pojawią się twórcy, w których muzyce obecne są wątki postromantyczne, jak Krzysztof Penderecki, Gija Kanczeli, György Ligeti, Andrzej Krzanowski, Paweł Szymański – prawykonanie jego nowego utworu usłyszymy podczas festiwalu.
Jednym z czołowych kompozytorów wpisujących się w ten nurt był czeski kompozytor Antonin Dvořák, którego twórczość zabrzmi podczas koncertów festiwalowych. W swoich utworach
w niebanalny sposób łączył najwyższy kunszt muzyki symfonicznej z rodzimym folklorem. Z kolei utwory kameralne to inna, jakże ważna, odsłona muzyki XIX wieku. Kompozytorzy z ogromnym upodobaniem oddawali się temu gatunkowi muzyki, tworząc kwartety, kwintety czy pieśni. W wykonaniu sióstr Pasiecznik – Olgi (sopran) i Natalii (fortepian) usłyszymy pieśni m.in. Jeana Sibeliusa i Mykoły Łysenki, wiodących przedstawicieli szkół narodowych.
Podczas Festiwalu będzie można usłyszeć plejadę artystów w recitalach solowych i koncertach kameralnych. W tegorocznym programie nie zabraknie również muzyki współczesnej. Aby tradycji stało się zadość, prapremierowo zabrzmi kompozycja Pawła Szymańskiego pod jakże wymownym tytułem: „it’s fine, isn’t it?” i w nieoczywistej obsadzie.
Zaproszenie do udziału w festiwalu przyjęli znakomici instrumentaliści, wokaliści, dyrygenci: Olga (sopran) i Natalia (fortepian) Pasiecznik, skrzypaczka Veriko Tchumburidze
z towarzyszeniem Estońskiej Narodowej Orkiestry Symfonicznej pod dyrekcją znakomitego Olari Eltsa. Na festiwalowych scenach pojawią się ponadto: Janusz Wawrowski – skrzypce, Łukasz Długosz – flet, Anu Tali – dyrygentka, znakomita wiolonczelistka rosyjska – Anastasia Kobekina, której na fortepianie towarzyszyć będzie Luka Okros z Gruzji, czy wreszcie utalentowany czeski pianista Lukáš Vondráček z Orkiestrą Filharmonii Narodowej, którą poprowadzi Andrzej Boreyko. W niedzielę 21.11 aż trzy wydarzenia, w tym dwa recitale wokalne znakomitych solistów: poza wspomnianymi Olgą i Natalią Pasiecznik, wystąpi Tomasz Konieczny z akompaniamentem Lecha Napierały oraz znakomity Chór Radia Łotewskiego w repertuarze kompozytorów estońskich, polskich, szwedzkich i austriackich.
Na festiwalowych scenach pojawią się takie zespoły jak: Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach (NOSPR), Sinfonia Varsovia, Orkiestra Filharmonii Narodowej, Słowacka Orkiestra Kameralna Bogdana Warchala, Estońska Narodowa Orkiestra Symfoniczna.
Podczas koncertu inauguracyjnego królować będzie muzyka kompozytorów węgierskich, a Sinfonię Varsovię i czwórkę wspaniałych solistów (Urszulę Kryger, Bożenę Bujnicką, Karola Kozłowskiego i Wojtka Gierlacha) poprowadzi koncertujący na całym świecie węgierski dyrygent, który pięknie zakończył poprzednia edycję Eufonii w 2019 r. – Zsolt Nagy.
Tegoroczny Festiwal to również miejsce, aby przypomnieć wielkich polskich kompozytorów, którzy odeszli. Muzyka Maestro Krzysztofa Pendereckiego, który osobiście i muzycznie towarzyszy Eufoniom od początku, podobnie jak przed rokiem zabrzmi podczas finału festiwalu. Dla uczczenia zmarłego w kwietniu Mistrza, zostanie wykonana II Symfonia „Wigilijna”. W finałowym zestawieniu także kompozycja rówieśnika Pendereckiego – Giji Kanczelego oraz jeden z najpiękniejszych koncertów romantycznych Edvarda Griega.
Uczcimy też 11. rocznicę śmierci Henryka Mikołaja Góreckiego – podczas festiwalu usłyszymy Koncert klawesynowy kompozytora w wykonaniu pianistki, Anny Góreckiej, córki Mistrza, a 27 listopada w klubie Akwarium kwartet Adama Bałdycha – znakomitego skrzypka jazzowego średniego pokolenia, prapremierowo zaprezentuje autorskie interpretacje kwartetów smyczkowych na specjalne zamówienie Narodowego Centrum Kultury.
W repertuarze festiwalu znalazła się muzyka wybitnego kompozytora współczesnego, a jednocześnie jednego z ulubionych kompozytorów Stanleya Kubricka – Györgya Ligetiego. Zagramy też kompozycje Arvo Pärta, Giji Kanczelego, czy rzadko granych rodzimych twórców: Andrzeja Krzanowskiego i romantyka Juliusza Zarębskiego.
Czekają nas także koncerty odbiegające od konwencji klasycznej. Poza jazzowym projektem, Eufonie otwierają się na projekty interdyscyplinarne. W tym roku będzie to instalacja przestrzenno-dźwiękowa autorstwa amerykańskiego kompozytora Alvina Currana Daven Mir Dos, poświęcona dziedzictwu przedwojennych żydowskich kantorów. Będzie też miejsce na koncert elektroniczny, tym razem poświęcony Studiu Eksperymentalnemu Polskiego Radia z udziałem Jacka Sienkiewicza oraz Markusa Poppa (Oval). Ten ostatni, uznawany za jednego z ojców chrzestnych gatunku glitch, zaprezentuje specjalny program stworzony właśnie przy użyciu sampli ze Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia.
Wydarzenia festiwalowe, utrzymane w różnej konwencji, stylistyce i nurtach muzycznych, odbędą się w siedmiu lokalizacjach: Filharmonii Narodowej, Zamku Królewskim, Klubie Akwarium, Klubie Palladium, Bazylice Archikatedralnej św. Jana Chrzciciela, Kościele Ewangelicko-Augsburskim Świętej Trójcy oraz Centrum Kreatywności Targowa.
Od 8 do 29 listopada festiwalowi towarzyszy wystawa plenerowa „Co w romantyzmie gra”, zlokalizowana obok galerii Kordegarda na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. Wystawa o charakterze edukacyjnym stanowi komentarz do tegorocznej edycji festiwalu i prezentuje instrumentarium w dobie romantyzmu, np. zaprezentowane w przystępnej formie ciekawostki
o instrumentach smyczkowych, dętych blaszanych, czy perkusyjnych. Ekspozycja przybliża także kluczowe formy muzyczne XIX wieku (symfonia, koncert, utwory kameralne). Opatrzone komentarzami grafiki pozwalają przyjrzeć się detalom romantycznych instrumentów oraz specyfice dominujących do dzisiaj form muzycznych.
*****
Festiwal Eufonie organizowany jest przez Narodowe Centrum Kultury ze środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa i Narodowego.
Mecenasem Festiwalu jest PKN Orlen S.A.
Partnerami Festiwalu EUFONIE są: Filharmonia Narodowa, Instytut Adama Mickiewicza, TVP Kultura, Dwójka Polskie Radio, Central European Music Forum, Waves Bratislava.
Festiwal EUFONIE jest członkiem International Festivals & Events Association (IFEA).
Nad repertuarem festiwalu czuwa Rada Programowa w składzie: przewodniczący dr Mieczysław Kominek, Ewa Bogusz-Moore, prof. Beata Bolesławska-Lewandowska, Olga Smetanowa, Aleksandra Jagiełło-Skupińska i Marek Horodniczy.
Dyrektorem Festiwalu jest prof.
III Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej
Warszawa, 19–27 listopada 2021
Romantyzm w Europie Środkowo-Wschodniej
PROGRAM
19 listopada (piątek) – 19.30, Filharmonia Narodowa, Sala Koncertowa
Transmisja i rejestracja radiowa PR2
Ernst von Dohnányi: Minuty symfoniczne
Ferenc Liszt: Walc Mefisto nr 1
***przerwa***
Zoltán Kodály: Te Deum
_____
Bożena Bujnicka – sopran
Urszula Kryger – alt
Karol Kozłowski – tenor
Wojciech Gierlach – bas
Chór Filharmonii Narodowej
Bartosz Michałowski – dyrektor chóru
Sinfonia Varsovia
Zsolt Nagy - dyrygent
22.00, Centrum Kreatywności Targowa
Dialog z żydowskimi kantorami*
Wernisaż instalacji dźwiękowo-przestrzennej Alvina Currana Daven Mir Dos
Wydarzenie współorganizowane przez Instytut Adama Mickiewicza i Narodowe Centrum Kultury
20 listopada (sobota) – 19.30, Filharmonia Narodowa, Sala Koncertowa
Ludomir Rogowski: Impresje dubrownickie na orkiestrę symfoniczną
Paweł Szymański: it’s fine, isn’t it? na flet i orkiestrę*
Utwór dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu „Zamówienia kompozytorskie”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca. Partnerem prawykonania jest Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.
***przerwa***
Dora Pejačević: Symfonia fis-moll op. 41
_____
Łukasz Długosz – flet
Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia
Anu Tali – dyrygentka
20 listopada (sobota) – 22.00, Teatr Palladium
Streaming online, rejestracja PR2
Adam Bałdych: Górecki Transformed**
Autorskie interpretacje oraz improwizacje na temat kwartetów smyczkowych Henryka Mikołaja Góreckiego
_____
Adam Bałdych – skrzypce
Michał Barański – kontrabas
Łukasz Ojdana – fortepian
Dawid Fortuna – perkusja
21 listopada (niedziela) – 14.15, Bazylika Archikatedralna św. Jana Chrzciciela
Streaming online
Recital wokalny
W programie:
Henryk Mikołaj Górecki, Modest Musorgski, Mykoła Łysenko
_____
Tomasz Konieczny – bas-baryton
Lech Napierała – fortepian
21 listopada (niedziela) – 16.00, Kościół Ewangelicko-Augsburski Św. Trójcy
Streaming online
Ēriks Ešenvalds: Stars
Henryk Mikołaj Górecki: Totus Tuus op. 60
Ēriks Ešenvalds: A Drop in the Ocean
Gustav Mahler: Die Zwei Blaue Augen /opr. Clytus Gottwald
Anton Brückner: Ave Maria
Gustav Mahler: Adagietto /opr. Gerard Pesson
Anders Hillborg: Mouyayoum
Pēteris Vasks: The Tomtit’s Message
_____
Chór Radia Łotewskiego
Sigvards Klava - dyrygent
21 listopada (niedziela) – 19.30, Zamek Królewski, Sala Wielka (Balowa)
Streaming online, rejestracja PR2
Recital wokalny
W programie:
Mykoła Łysenko, Wiktor Kosenko, Jean Sibelius
_____
Olga Pasiecznik – sopran
Natalia Pasiecznik – fortepian
22 listopada (poniedziałek) – 19.30, Filharmonia Narodowa, Sala Koncertowa
Streaming online
Marţian Negrea: Izbuc z suity symfonicznej Przez Góry Apuseni op. 20
Ludomir Różycki: Koncert skrzypcowy
***przerwa***
Jean Sibelius: I Symfonia e-moll op. 39
_____
Janusz Wawrowski – skrzypce
Sinfonia Varsovia
Monika Wolińska – dyrygent
23 listopada (wtorek) – 19.30, Zamek Królewski, Sala Wielka (Balowa)
Streaming online, rejestracja PR2
György Ligeti: Andante i Allegretto na kwartet smyczkowy
Andrzej Krzanowski: Audycja VI na sopran i kwartet smyczkowy
***przerwa***
Juliusz Zarębski: Kwintet fortepianowy g-moll op. 34
_____
Joanna Freszel – sopran
Veronika Böhmová – fortepian
Kwartet Śląski
24 listopada (środa) – 19.30, Filharmonia Narodowa, Sala Koncertowa
Streaming online, rejestracja TVP Kultura
Arvo Pärt: Swansong
Jean Sibelius: Koncert skrzypcowy d-moll op. 47
***przerwa***
Erkki-Sven Tüür: Incantation of Tempest na orkiestrę smyczkową
Jean Sibelius: V Symfonia Es-dur op. 82
_____
Veriko Tchumburidze – skrzypce
Estońska Narodowa Orkiestra Symfoniczna
Olari Elts – dyrygent
25 listopada (czwartek) – 19.30, Filharmonia Narodowa, Sala Kameralna
Streaming online
Recital wiolonczelowy
George Enescu: Sonata f-moll na wiolonczelę i fortepian op. posth., cz. I
Franz Schubert: Sonata a-moll „Arpeggione” na wiolonczelę i fortepian
*** przerwa***
Mieczysław Karłowicz: Serenada G-dur na wiolonczelę i fortepian
Gija Kanczeli: Herio Bichebo
Mieczysław Weinberg: Sonata wiolonczelowa nr 2 op. 63
_____
Anastasia Kobekina – wiolonczela
Luka Okros – fortepian
26 listopada (piątek) – 19.30, Filharmonia Narodowa, Sala Koncertowa
Streaming online, rejestracja PR2
Leoš Janáček: Suita na smyczki
Ladislav Kupkovič: Cantica slovaca cztery pieśni słowackie na zespół smyczkowy
Bela Bartók: Rumuńskie tańce ludowe na orkiestrę smyczkową
Henryk Mikołaj Górecki: Koncert na klawesyn lub fortepian i orkiestrę op. 40
***przerwa***
Antonín Dvořák: Pieśni biblijne op. 99
_____
Anna Górecka – fortepian
Słowacka Orkiestra Kameralna im. Bogdana Warchala
Ewald Danel – dyrygent
Zespół Śpiewaków Miasta Katowice „Camerata Silesia”
Anna Szostak – przygotowanie chóru
26 listopada (piątek) – 22.00, Klub Akwarium
Streaming online
Studio Eksperymentalne Polskiego Radia – interpretacje
_____
Markus Popp (Oval)
Jacek Sienkiewicz
27 listopada (sobota) – 19.30, Filharmonia Narodowa, Sala Koncertowa
Streaming online, transmisja i rejestracja PR2
Krzysztof Penderecki: II Symfonia „Wigilijna”
***przerwa***
Edvard Grieg: Koncert fortepianowy a-moll op. 16
Gija Kanczeli: Morning Prayers
_____
Lukáš Vondráček – fortepian
Orkiestra Filharmonii Narodowej
Andrzej Boreyko – dyrygent
Koncert współorganizowany przez Filharmonię Narodową i Narodowe Centrum Kultury
WYDARZENIA SPECJALNE
8-29 listopada, Kordegarda, Galeria Narodowego Centrum Kultury
Co w romantyzmie gra
Plenerowa wystawa edukacyjna
20-27 listopada – 14:00-20:00, Centrum Kreatywności Targowa
Dialog z żydowskimi kantorami
Wystawa instalacji dźwiękowo-przestrzennej Alvina Currana Daven Mir Dos
Wydarzenie współorganizowane przez Instytut Adama Mickiewicza i Narodowe Centrum Kultury
*prapremiera
**prapremiera – zamówienie Narodowego Centrum Kultury
Organizator zastrzega sobie możliwość wprowadzenia zmian w programie Festiwalu.