Siła kobiet

Wystawa „Siła kobiet” jest kontynuacją Festiwalu DUOS zainicjowanego przez Akademię Sztuki w Szczecinie i realizowanego we współpracy z: Muzeum Narodowym w Szczecinie, Pwani University w Kilifi, Università degli Studi w Maceracie, Kenyatta University w Nairobi oraz Distant Relatives Events Limited w Kilifi jako część projektu TPAAE*. Jego głównym celem jest wymiana doświadczeń w obszarze sztuki tradycyjnej i współczesnej w Polsce oraz Kenii; wzajemne poznawanie praktyk artystycznych, a także form edukacji artystycznej. Dwie z planowanych trzech edycji Festiwalu odbyły się w tym roku Kilifi.

Duety twórców z Polski i Kenii pracowały nad wspólnymi projektami przy pomocy i udziale studentów Uniwersytetu Pwani, lokalnych rzemieślników, muzyków, tancerzy i aktywistów społecznych. Wykładowcy Uniwersytetu w Maceracie  organizowali KIDS Session – warsztaty plastyczne dla dzieci. W efekcie społeczność regionu Kilifi mogła uczestniczyć w wielu różnorodnych wydarzeniach artystycznych.

Pierwszy Festiwal DUOS w Kilifi (marzec 2021, kuratorzy: Zorka Wollny, Łukasz Jastrubczak) dedykowany był pojęciu wspólnoty. Kolejny (wrzesień 2021, kuratorki: Zorka Wollny i Ciro G.) – prawom i sile kobiet. W październiku i listopadzie bieżącego roku Muzeum Narodowe w Szczecinie gości kenijskich artystów aby mogli zapoznać się z naszą kulturą,  sztuką, instytucjami,  niezależnymi grupami/miejscami artystycznymi i – oczywiście – żeby kontynuowali współpracę z polskimi artystami w celu realizacji dwóch symultanicznych wystaw: „Wspólnota” i „Siła Kobiet”. Część z eksponowanych prac w muzeum będzie dokumentacją dzieł powstałych w Kenii (performances, instalacje), niektóre zostaną stworzone in situ (tj. murale) w Szczecinie.

Kilifi to stolica hrabstwa o tej samej nazwie, miasto położone na wybrzeżu Oceanu Indyjskiego, pomiędzy Mombasą a Malindi, zamieszkałe przez przedstawicieli kilku z dziewięciu grup etnicznych nazywanych Mijikenda, spośród których zdecydowaną większość stanowi lud Giriama. Z niego wywodzi się niekwestionowana pionierka ruchu antykolonialnego w Kenii – Mekatelili wa Menza. Jako pierwsza otwarcie demonstrowała potrzebę obrony społeczności Mijikenda, a w szczególności kultury Giriama przed agresją i dominacją kolonialną Brytyjczyków. Zainicjowała i dowodziła powstaniem Giraima w latach 1913–1914. Jej wola walki i zdolności przywódcze wzbudzały szacunek zarówno u starszyzny, jak i całej społeczności. Jest to absolutnie niebywała sytuacja w patriarchalnej kulturze, kiedy kobieta i matka staje na czele walki ze światowym imperium. Dzisiaj Mekatilili wa Menza jest symbolem obrony demokracji, równouprawnienia, mądrego i kompetentnego przywództwa. Zainspirowane jej dokonaniami, artystki drugiego Festiwalu, w swoich pracach odniosły się do historii oraz, przede wszystkim, do współczesnej sytuacji kobiet w Kenii – spotykającej je przemocy czy doznawanego przez nie wykluczenia ekonomicznego z jednej strony; z drugiej – ich kreatywności i przedsiębiorczości.

Iza Plucińska i Sheila Okanga zrealizowały film animowany opowiadający historię Mekatilili z perspektywy kury. Według miejscowej legendy Mekatilili spoliczkowała brytyjskiego komisarza okręgowego, kiedy przyszła do niego z kurą i pisklętami aby wyrazić swój sprzeciw wobec wysyłania dzieci Giriama na pierwszą wojnę światową wraz z wojskiem brytyjskim. Drugim filmem, który powstał w zespole filmu i animacji to trzyminutowa etiuda do poematu Shangazi Masiki „Daughters in Law” poświęconego miłości i solidarności kobiet.

Shaila Resia Agha i Aneta Grzeszykowska postanowiły uhonorować patronkę festiwalu monumentalną rzeźbą zatytułowaną „Ushaha fitswa” (Ukryty skarb), która zatopiona w Oceanie Indyjskim, stanie się atrakcją dla amatorów nurkowania i jednocześnie przyczyni się do odbudowy rafy koralowej. Realizacja tego projektu przewidziana jest na rok 2022.

Fauzia Aly Khan i Anna Molska wspólnie odkrywały i uczyły siebie nawzajem oraz studentów różnych technik i materiałów stosowanych w ceramice oraz sposobów pigmentacji. Na murze przyszłej szkoły Seahorse stworzyły porcelanową mozaikę inspirowaną tradycyjnymi kenijskimi wzorami. Ciru Karimi i Irena Zieniewicz skupiły się na tkaninach i ich naturalnych metodach barwienia pigmentami pozyskiwanymi z liści, nasion, kory i korzeni roślin.

Shangazi Masika i Alicja Pilarczyk jako duet poetycko-muzyczny przygotowały widowisko operowe „Gama Ra Kimbi” (Siła kobiety) na temat kobiecej siły i niezależności. Na libretto złożyły się prawdziwe historie kobiet z Kilifi. Natomiast muzyka to asamblaż muzyki klasycznej i popularnej z lokalnymi pieśniami i melodiami wykonywanymi przez lokalny chór Tumaini.

Marta Ziółek i Faith Kwamboka przygotowały performance łączący tradycję tańców rytualnych ze współczesną kulturą klubową, do współpracy zaproszono DJ-ów i raperów z Kilifi. Artystki przywołały kolonialne duchy i wykorzystały taneczne motywy naruszające tabu, przez co mogące wydawać się kontrowersyjne, niewygodne w pewnych kontekstach.

Linda Shuma i Natalia Szostak  rozpoczęły pracę nad swoim projektem od spotkań z z dziewczynami z organizacji Kesho Kenya oraz grupą studentów z Uniwersytetu Pwani. Rozmawiały o żeńskich autorytetach, osobistych doświadczeniach w kontekście tradycji i uwarunkowań kulturowych determinujących życie kenijskich kobiet. Ich opowieści zostały wykorzystane w szablonach do graffiti, które w formie haseł artystki namalowały na jednym z budynków kampusu Uniwesytetu Pwani oraz na ulicach Kilifi.

Ciro G. i Justyna Machnicka zebrały wokół siebie grono młodych aspirujących dziennikarzy w celu przygotowania magazynu o kobietach z Kilifi w duchu Mekatilili wa Menza. Powstało kompendium poruszających osobistych historii, dotyczących m.in. kwestii kulturowego i społecznego statusu kobiety w kenijskim społeczeństwie, drogi dziewczynek do dorosłości, sztuki i literatury tworzonych przez kobiety, działalności lokalnych organizacji wspierających dziewczynki i kobiety poprzez edukację (np. na temat menstruacji), przekazywanie umiejętności pozwalających na zapewnienie sobie niezależności (sposoby na zarabianie pieniędzy) czy informacji dotyczącej prawa i pomocy prawnej (np. w częstych przypadkach gwałtów). „MekaZin” zostanie wydrukowany i będzie dostępny w Szczecinie podczas wystawy w Muzeum Narodowym w Szczecinie – Muzeum Sztuki Współczesnej w dniach 12.11.2021–16.01.2022.

Wystawa:       Siła Kobiet

Miejsce:          Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Sztuki Współczesnej,

ul. Staromłyńska 1

Wystawa czynna do 16 stycznia 2022

Organizator:   Muzeum Narodowe w Szczecinie

Współorganizator: Akademia Sztuki w Szczecinie

Artyści:           Shaila Resia Agha & Aneta Grzeszykowska,  Sheila Okanga & Iza Plucińska, Fauzia Aly Khan & Anna Molska, Faith Kwamboka & Marta Ziółek, Ciro G. & Justyna Machnicka, Linda Shuma & Natalia Szostak, Shangazi Masika & Alicja Pilarczyk, Ciru Karimi & Irena Zieniewicz, Jan Smaga

Kuratorzy: Marlena Chybowska-Butler, Łukasz Jastrubczak, Zorka Wollny

Wystawa finansowana ze środków programu ramowego Unii Europejskiej „Marie Skłodowska-Curie Action. Research and Innovation Staff Exchange. Horizon 2020.” Umowa grantowa nr 872718.

www.tpaae.eu

{info. pras}