Rusza 65. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień“
POŁĄCZENIA – to hasło tegorocznej, 65. Warszawskiej Jesieni. Działamy zespołowo, jednoczymy siły wykonawcze, programowe i organizacyjne. Połączenia budują – na przekór inżynierii społecznych podziałów. Jesteśmy z Ukrainą i jej artystami. Prezentujemy muzykę nieobojętną na zmagania z przynoszonymi zarówno przez wielkie procesy, jak i przez codzienność trudami życia i samotności - pisze dyrektor Jerzy Kornowicz.
ZESPOŁOWOŚĆ / SPOŁECZNOŚĆ / TOŻSAMOŚĆ
Blisko dwadzieścia formacji kameralnych z całego świata, wśród nich: Bastarda, European Workshop for Contemporary Music, NFM Orkiestra Leopoldinum, BIT20, Spółdzielnia Muzyczna contemporary ensemble (uhonorowana w zeszłym roku Nagrodą Muzyczną Fundacji Ernsta von Siemensa), Ensemble for New Music Tallinn, Talea Ensemble, Schallfeld Ensemble, Tempo Reale, Kwartludium, Chopin University Modern Ensemble, proMODERN, NeoQuartet, Hob-beats Percussion Group, Kwadrofonik, Radical Polish Arkestra, Match Match Ensemble i Ulysses Percussion Ensemble (z udziałem muzyków Les Percussions de Strasbourg), duet Peter Evans i Sam Pluta oraz formacja Teatru Bezdomnych. Ale to nie wszystko…
ZESPOŁY WIELKIE – SYMFONIKA WRACA
Po dwóch latach przerwy – pełna symfonika. Na inauguracji – orkiestry Sinfonia Varsovia i Orkiestra Muzyki Nowej pod dyrekcją Szymona Bywalca w kompletnym cyklu Gérarda Griseya Les Espaces acoustiques, zaś na koncercie finałowym – Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej (z solistami) pod kierunkiem Vimbayia Kaziboniego z polskim prawykonaniem Tre Quadri Francesco Filideiego oraz trzema prawykonaniami utworów na orkiestrę i media elektroniczne Sama Pluty, Ally Zagaykevych i Rafała Ryterskiego.
TWÓRCY MUZYKI
Kompozytorki i kompozytorzy, autorki i autorzy obecni swoimi utworami na tegorocznej Warszawskiej Jesieni: James A.-McEwan, Katarina Aleksić, Georges Aperghis, Rafał Augustyn, Bastarda, Franck Bedrossian, Michael Beil, Oscar Bettison, Pierluigi Billone, James Black, Wojciech Błażejczyk, Jeffrey Arlo Brown, Corelius Cardew, Krzysztof Cybulski, Henrik Denerin, Szábolcs Esztényi, Peter Evans, Lucas Fagin, Francesco Filidei, Bohdana Frolyak, Gérard Grisey, Aleksandra Gryka, Kararina Gryvul, Georg Friedrich Haas, Hashtag Ensemble, Paweł Hendrich, Sarah Hennies, Sofia Jernberg, Pierre Jodlowski, Dominik Karski, Malika Kishino, Yair Klartag, Anna Korsun, Aleksander Kościów, Martyna Kosecka, Andrzej Krzanowski, David Lang, George E. Lewis, Liljana Matičevska, Hugo Morales Murguía, Sarah Nemtsov, Olga Neuwirth, Sam Pluta, Żaneta Rydzewska, Rafał Ryterski, Scanner (Robin Rimbaud), Bohdan Sehin, Kazimierz Serocki, Tomasz Sikorski, Michał Silski, Alvin Singleton, Jacek Sotomski, Anna Sowa, Miroslav Srnka, Tomasz Strojecki, Marco Stroppa, Lubawa Sydorenko, Monika Szpyrka, Paweł Szymański, Ewa Trębacz, Agnieszka Widlarz, Sławomir Wojciechowski, Krzysztof Wołek, Wolna Kooperatywa Jesiennego Maratonu, Iannis Xenakis, Arash Yazdani, Mioko Yokoyama, Artur Zagajewski, Alla Zagaykevych i Agata Zubel.
DYRYGENCI I SOLIŚCI
Wśród obecnych na Festiwalu dyrygentów i kierowników muzycznych: James Baker, Rüdiger Bohn, Szymon Bywalec, Christian Danowicz, Leonhard Garms, Christian Karlsen, Vimbayi Kaziboni, Lilianna Krych, Julia Kurzydlak, Rémi Schwartz, Arash Yazdani i Hubert Zemler. W partiach solowych wystąpią m.in.: Maciej Frąckiewicz, Gośka Isphording, Adam Kośmieja, Leszek Lorent, Rafał Łuc, Michał Sławecki, Małgorzata Walentynowicz, Artur Zagajewski i Rafał Zalech.
MIARA LICZB
36 wydarzeń muzycznych, 26 prawykonań, 18 utworów zamówionych przez Festiwal oraz inne instytucje polskie i zagraniczne. W programie dzieła 67 kompozytorek i kompozytorów, w tym 28 polskich lub mających związki z Polską.
KRAJE, KULTURY I WSPÓLNOTY
Obok twórczości kompozytorek i kompozytorów z Polski i krajów zachodnioeuropejskich – Północ: Ensemble for New Music Tallinn, w muzyce Henrika Denerina i koncercie norweskiego zespołu BIT20; – Wschód sąsiedzki i dalszy: postaci muzyki ukraińskiej, muzyka kompozytorek japońskich: Maliki Kishino i Mioko Yokoyamy; – Południe bliższe i dalsze: Miroslav Srnka, Francesco Filidei, Pierluigi Billone, Marco Stroppa, James Alexandropoulos-McEwan i zespół Tempo Reale; – obie Ameryki: utwory Sama Pluty, Alvina Singletona i Lucasa Fagina, Talea Ensemble, dyrygent koncertu finałowego – Vimbayi Kaziboni. Także kolejni twórcy z wielu innych krajów świata, w międzykulturowym i międzykontynentalnym trawersie, który przynosi mnogość muzycznych znaków, narracji i idei.
UKRAINA
Obecna ze szczególnym respektem dla kompozytorskiego wysiłku podjętego w czasie brutalnej wojny Putina z narodem i kulturą Ukrainy. Utwory: Katariny Gryvul, Anny Korsun, Lubawy Sydorenko, Bohdana Sehina, Bohdany Frolyak i Ally Zagaykevych.
FOCUS: RAFAŁ AUGUSTYN, FRANCESCO FILIDEI, GÉRARD GRISEY I SAM PLUTA
Jesieni uwaga specjalna dla: Rafała Augustyna – w spektaklu muzycznym Verbalia III w wykonaniu Spółdzielnia Muzyczna contemporary ensemble i sekstetu wokalnego proModern; Francesco Filideiego – w wielkim rozrachunku z formułą koncertu fortepianowego, wspólnym zamówieniu Warszawskiej Jesieni, festiwalu Milano Musica i Casa da Música w Porto; Gérarda Grisey’a – w blisko półtoragodzinnym spektakularnym wykonaniu całości Les Espaces acoustiques przez dwie orkiestry (Sinfonia Varsovia, Orkiestra Muzyki Nowej) i solistów, wśród nich Rafała Zalecha; Sama Pluty – amerykańskiego kompozytora i improwizatora, obecnego na Warszawskiej Jesieni Klubowo w duecie z Peterem Evansem, na koncercie finałowym – w utworze na orkiestrę i media elektroniczne.
NIE TYLKO KONCERTY
Obok koncertów wydarzenia o innej dramaturgii: Strefa Dialogu – Maraton Kameralistów – ponad pięciogodzinny metakoncert w ATM Studio, Die Stadt ohne Juden Olgi Neuwirth – muzyka do archiwalnego filmu wykonywana przez norweski zespół BIT20, monografia akordeonowych Reliefów Andrzeja Krzanowskiego w interpretacji Macieja Frąckiewicza z udziałem perkusisty Leszka Lorenta, utwory Corneliusa Cardew i Davida Langa w wykonaniu Teatru Bezdomnych, Match Match Ensemble i Radical Polish Arkestra pod dyrekcją Lilianny Krych i kierownictwem muzycznym Huberta Zemlera; drugi rok na Festiwalu: InSitu/City – wydarzenia w przestrzeni publicznej – muzyka w podwórzach kamienic ulicy Stalowej na Pradze Północ, w relacji do architektonicznych detali magicznych miejsc życia małych warszawskich społeczności. Kuratorka – Ania Karpowicz; Strunofonia 3.0 Wojciecha Błażejczyka – instalacja w Państwowym Muzeum Etnograficznym; spotkania z kompozytorkami, kompozytorami i wykonawcami oraz warsztaty kompozytorskie.
SPOJRZENIA WSTECZ – REFERENCJE
Wśród przypominanych dzieł i postaci: Gérard Grisey – cykl Les Espaces acoustiques, Andrzej Krzanowski – Reliefy z akordeonem, Kazimierz Serocki – Continuum powstałe dla zespołu Les Percussions de Strasbourg prezentowane przez młodych muzyków z Ulysses Percussion Ensemble z udziałem solisty legendarnego strasburskiego zespołu, polskie prawykonanie Intersections Tomasza Sikorskiego na cztery perkusje, Iannisa Xenakisa Jalons i dwie części z Plejad – Métaux i Peaux oraz dwa rozdziały z The Great Learning Corneliusa Cardew.
WYDARZENIA SZCZEGÓLNIE SPOŁECZNOŚCIOWE
Wspomniane już: koncert-performance z utworami Corneliusa Cardew i Davida Langa, Strefa Dialogu – Maraton Kameralistów, działania InSitu/City na ulicy Stalowej, muzyka Olgi Neuwirth do zaginionego przez lata filmu Die Stadt ohne Juden z 1924 roku, odnalezionego i zrekonstruowanego w roku 2015. Profetyczne dzieło o Żydach jako obciążonych odpowiedzialnością za kryzys w utopijnym kraju. Dzisiejsze ostrzeżenie przez społeczną stygmatyzacją i wykluczeniem.
WARSZAWSKA JESIEŃ KLUBOWO
Kolejny rok w klubie Pardon, To Tu. Zjawiska o różnych kulturowych rodowodach, zaskakujące podobieństwami, wzajemną dialogicznością i żywotnością. Wystąpią: Krzysztof Cybulski, Sam Pluta, Peter Evans, Sofia Jernberg i Scanner (Robin Rimbaud).
MAŁA WARSZAWSKA JESIEŃ
Jak pisze Anna Kierkosz, kuratorka adresowanej do najmłodszego odbiorcy Małej Warszawskiej Jesieni, 12. edycja tego Festiwalu oznacza różne połączenia muzyki współczesnej z innymi dziedzinami, a w szczególności: sztukami wizualnymi (malarstwo abstrakcyjne, malarstwo performatywne, instalacja), teatrem (także lalkowym i teatrem ruchu), tańcem, improwizacją i muzyką tradycyjną. By ostatecznie zmierzać ku muzyce, która utożsamia się z emocjami; poprzez którą można kolejne emocje przeżywać. A kształtując program tegorocznego festiwalu z myślą o najmłodszym słuchaczu Warszawska Jesień stara się też zainspirować go do odnajdywania i budowania wszelkich pozytywnych i kreatywnych połączeń, nie tylko muzycznych: bo to jedna z ważniejszych kompetencji współczesności i przyszłości.
WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE
Wśród nich: słuchowiska Radia Kapitał, spektal Finnegans Wake z muzyką Wojciecha Blecharza, prezentowany przez wrocławski Teatr Polski w Podziemiu oraz promocja portalu o Andrzeju Krzanowskim zorganizowana przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
POŁĄCZENIA STOSOWANE
Zamówienia kompozytorskie – sfinansowane dzięki środkom Warszawskiej Jesieni, Instytutu Adama Mickiewicza, Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, Filharmonii Narodowej, Festiwalu Milano Musica i Casa da Música w Porto, Festiwalu Transit, Stowarzyszenia Kompozytorów Duńskich i KODA kultur oraz sieci festiwali Ulysses. Organizacja – w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Autorów ZAiKS, Uniwersytetem Muzycznym Fryderyka Chopina, Instytutem Adama Mickiewicza, Polskim Wydawnictwem Muzycznym i Państwowym Muzeum Etnograficznym oraz we współpracy z Filharmonią Narodową i Programem 2 Polskiego Radia. Finansowanie – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, miasto stołeczne Warszawa, Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, Związek Artystów Wykonawców STOART, Austriackie Forum Kultury, Instytut Francuski w Polsce, fundusz EOG i fundusze norweskie, europejskiej sieci Ulysses zrzeszającej instytucje kultury w ramach programu Unii Europejskiej „Kreatywna Europa” oraz kolejni sponsorzy.
NA ŻYWO I NA ŁĄCZACH
Warszawska Jesień odchodzi od streamingów pod presją okoliczności od Festiwalu niezależnych. Liczymy na spotkania na żywo – w połączeniach jak najbardziej bezpośrednich. Pośrednio zaś na łączach dzięki audycjom Festiwalowego Radia Internetowego, naszej stronie internetowej, na Facebooku i Instagramie, a także dzięki transmisjom i audycjom na antenie Programu 2 Polskiego Radia.
SACRUM PROFANUM
Warszawska Jesień łączy się z Festiwalem Sacrum Profanum. Obu festiwalom chodzi o to samo: artystyczną i kulturową przytomność wobec zmieniającego się świata. Zmieniającego się na lepsze - dzięki ludzkiej kreatywności. Ale także ku gorszemu - kiedy brakuje rozeznania, poczucia współodpowiedzialności i gotowości do przeciwdziałania. Sacrum Profanum ma 20 lat. Tegoroczna odsłona krakowskiego festiwalu porusza temat gatunków zagrożonych wyginięciem w różnorakim rozumieniu tego procesu. Powiększa się więc wspólna przestrzeń oddziaływania zarówno tematycznie, jak i w kalendarzu.
OLGIERD PISARENKO
Tegoroczną Warszawską Jesień poświęcono pamięci zmarłego 22 lipca 2022 roku Olgierda Pisarenki, który współtworzył Festiwal przez dwadzieścia lat zarówno jako członek komisji programowej, jak i – przez osiem lat – jako jej przewodniczący.
***
65. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”
16-24 września 2022
OMÓWIENIE WYDARZEŃ
16 września / piątek – 21 września / środa
11:00–19:00 (wtorek, środa, piątek)
12:00–18:00 (sobota, niedziela)
(19 września / poniedziałek – muzeum nieczynne) – Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
Wojciech Błażejczyk Strunofonia 3.0 **
interaktywna instalacja dźwiękowo-strunowa
Wernisaż instalacji: 16 września / piątek / 18:00
STRUNOFONIA
Po raz pierwszy od lat Warszawska Jesień gości z kilkoma wydarzeniami w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Wśród nich z instalacją Strunofonia Wojciecha Błażejczyka, która pozwala wyzwolić plejady dźwięków z kilkunastu instrumentów strunowych przynależnych do różnych kultur. Można grać jednocześnie na kilkuset strunach na raz dzięki użyciu kilku smyczków jak i specjalnie zaprogramowanego komputera, który wyzwalane dźwięki „słyszy” i rozwija.
16 września / piątek – 25 września / niedziela
17:00
Festiwalowe Radio Internetowe
Transmisje na żywo i podcasty dostępne na stronie internetowej festiwalu:
www.warszawska-jesien.art.pl
RADIO JESIEŃ
Każdego dnia festiwalu oraz 25.09 o godz. 17:00 będą miały miejsce audycje internetowego Radia Jesień dostępnego przez stronę festiwalu, pozwalające zaanonsować i omówić festiwalowe wydarzenia. Rozmowy prowadzą muzykolodzy i publicyści muzyczni: Monika Pasiecznik i Tomasz Biernacki.
16 września / piątek
19:30 – Filharmonia Narodowa / Sala Koncertowa
Rafał Zalech altówka
Henryk Kowalewicz, Mirosław Kuchlewski, Krzysztof Stencel, Krzysztof Tomczyk waltornie
ORKIESTRA MUZYKI NOWEJ
SINFONIA VARSOVIA
Szymon Bywalec dyrygent
Gérard Grisey Les Espaces acoustiques *
KONCERT INAUGURACYJNY
Zjednoczenie sił wykonawczych dwóch orkiestr i solistów. Muzyczny traktat, którego napisanie zabrało kompozytorowi 11 lat. Jeden z najważniejszych utworów XX w. z racji na obsadę instrumentów i trudności wykonawcze wykonany w całości tylko kilkakrotnie. Utwór trwa ponad 80 min. Zaczyna się od części solowej w wykonaniu altówki, przez części zespołowe na 7, 8 i 33 wykonawców, aż do dwóch części orkiestrowych. Wszystko w tym wielkim cyklu jest inne niż do tej pory w muzyce było: współbrzmienia, rytm, frazowanie i forma. Także sposoby gry na instrumentach i orkiestracja. Każda fizyczna właściwość dźwięków – drgania, alikwoty i emisja dźwięku, ukazuje materii piękno i …ducha.
17 września / sobota
14:00 – Podwórko kamienicy przy ul. Stalowej
HASHTAG ENSEMBLE
Ania Karpowicz koncepcja, kierownictwo artystyczne
Radosław Wójcik koordynator
Wydarzenie w ramach projektu InSitu/City
PODWÓRZA
Wydarzenie w przestrzeni publicznej. Podwórze jako swoista partytura tworzona przez ściany, rytm okien, kształt zakamarków. Muzyka Georga Friedricha Haasa (I can't breathe na trąbkę solo) i HASHTAG ENSEMBLE interpretacje partytur fotograficznych wybrzmiewające wobec architektonicznych detali i śladów obecności dawnych mieszkańców praskich kamienic. Przy obecności kilku pokoleń, także młodych, mieszkańców dzisiejszych. Dobrze jest się czasem gdzieś zagubić, aby się odnaleźć.
17 września / sobota
19:30 – Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego
TALEA ENSEMBLE
James Baker dyrygent
TEMPO REALE:
Francesco Canavese live electronics, urządzenia dźwiękowe
Leonardo Rubboli live electronics, urządzenia dźwiękowe
George E. Lewis Mnemosis *
Agata Zubel Flash ** (zamówienie Koussevitzky Music Foundation, Library of Congress)
Krzysztof Wołek COH (Chocolate, Oranges and Ham) **
(zamówienie Warszawskiej Jesieni i Instytutu Adama Mickiewicza)
Oscar Bettison La Arqueología del Neón *
ŻYWIOŁY I ŚPIEW PIŁY
Koncert czterech premier, w tym dwóch światowych: utworów Krzysztofa Wołka (zamówienie Warszawskiej Jesieni i Instytutu Adama Mickiewicza) oraz Agaty Zubel. Grają znakomite zespoły: Talea ze Stanów Zjednoczonych i Tempo Reale z Włoch – znane z perfekcyjnych i żywiołowych kreacji nowej muzyki. Utwory jak cztery rzeźby wykute z granitu. Pod powierzchnią wewnętrzne życie dźwięków, ich nieustanne ruchy. U George’a E. Lewisa motywy krążą symbolizując powracanie życiowych faz, incydentalnych i zasadniczych. U Krzysztofa Wołka figury dźwiękowe ukazują się jak znaki migowe, slajdy z przeszłości – wszystko w oszołamiającym tempie. U Agaty Zubel wielka intensywność akcji otwiera się co jakiś czas na laguny i fiordy improwizacji do zdjęć islandzkiej natury. Oscar Bettison wypuszcza żywioły strumieni dźwięku wpływające w łagodne zatoki wypełnione „głosem” śpiewającej …piły. Ten koncert jest niczym kolekcja brył z kosmosu. Można na ich podstawie wyobrazić sobie kilka różnych światów. Innych niż znamy na co dzień.
18 września / niedziela
16:00-17:30 – ATM Studio
STREFA DIALOGU – MARATON KAMERALISTÓW
Spektakularna prezentacja zespołów i solistów z Polski i zagranicy w koncercie – maratonie trwającym blisko pięć godzin. Wyraz wigoru artystycznego kameralistów, ich wrażliwości zarówno na kwestie estetyczne jak i kulturowe, ożywionego dyskursu artystycznego i poczucia nieformalnej, ale mocnej wspólnoty.
CZĘŚĆ I ENERGIE
CHOPIN UNIVERSITY MODERN ENSEMBLE
Julia Kurzydlak prowadzenie zespołu
Ignacy Zalewski kierownik artystyczny zespołu
Ewa Trębacz Inanna Descending
***
Gośka Isphording klawesyn
Martyna Kosecka elektronika
Marco Stroppa projekcja dźwięku
Carlo Laurenzi projekt muzyki komputerowej
Miroslav Srnka Triggering *
Martyna Kosecka éskhatos | at one end of a continuum **
Marco Stroppa r - p - o - p - h - e - s - s - a - g - r **
(zamówienie Warszawskiej Jesieni i Transit - Festival 20•21)
***
KWADROFONIK:
Emilia Sitarz, Bartek Wąsik fortepiany
Magdalena Kordylasińska-Pękala, Piotr Maślanka perkusja
Artur Zagajewski basedes
Pierre Jodlowski warstwa wideo w utworze Vanitas
Pierre Jodlowski Vanitas *
Artur Zagajewski Danses polonaises 2
Sześć utworów prezentowanych przez trzy różne obsady wykonawcze, w większości z udziałem mediów elektronicznych. W utworze Ewy Trębacz śpiew sumeryjskiej boginy Inanny zstępującej do zaświatów, a następnie wracającej do żywych. Miroslav Srnka docieka, co mieści się pomiędzy chwilą, gdy palec zaczyna wciskać klawisz klawesynu, a chwilą, kiedy piórko wyzwalające dźwięk szarpie strunę i każdy dźwięk staje się strzałem. U Martyny Koseckiej „rosnąca entropia” pogłębia nieporządek dźwięków i wywołuje powolną agonię ruchu – „cierpienie wszechrzeczy”. Utwór Marco Stroppy, jak wiersz E. E. Cummingsa zajmuje się zabawą z absurdami słowa „grasshopper” (konik polny). Muzyka oddaje przeskakiwanie różnych pomysłów między klawesynem a elektroniką. Pojawia się też nieharmoniczny dźwięk dzwonu stanowiący hołd dla Mantry Karlheinza Stockhausena. Pierre’a Jodlowskiego realno-wirtualna „wizualna choreografia” tworzy pomiędzy sceną a warstwą wideo dyskurs o cywilizacji i zasobach natury. O jej wyniszczaniu przez pęd do konsumpcji. Artura Zagajewskiego płaszczyzny dźwiękowe przypominają murale odnoszące się do ulicznych demonstracji znanych nam z ostatnich lat. Utwór niczym swoisty reportaż.
18 września / niedziela
18:00-19:30 – ATM Studio
STREFA DIALOGU – MARATON KAMERALISTÓW
CZĘŚĆ II PULSACJE
DUO VAN VLIET:
Rafał Łuc akordeon
Rafał Zalech altówka
James Black warstwa wideo w utworze HEL
Monika Szpyrka Unhelpful Thinking Styles
James Black HEL ** (zamówienie Warszawskiej Jesieni)
***
NEOQUARTET:
Karolina Piątkowska-Nowicka I skrzypce
Paweł Kapica II skrzypce
Michał Markiewicz altówka
Krzysztof Pawłowski wiolonczela
Aleksandra Chciuk warstwa wideo w utworze Polskie krzesło
Bohdan Sehin Talos
Anna Sowa Polskie krzesło *
Paweł Szymański to tylko muzyka
***
TALEA ENSEMBLE
James Baker dyrygent
Sarah Hennies Clock Dies *
Kolejnych sześć utworów na jeszcze inne trzy obsady wykonawcze. Tajemnicze znaki z przestrzeni u Moniki Szpyrki. James Black mierzy się z pojęciem i znaczeniem piekła. Bohdan Sehin dotyka horrendum rosyjskiej wojny w Ukrainie trwającej wg słów kompozytora od 2014 roku – momentu powstania jego utworu. Krzesło polskie to perski termin określający „siedzisko z drewna giętego”, którego technika wyrabiania dotarła do Iranu dzięki polskim uchodźcom. Zaskakująca kulturowa koneksja i obiekt kompozytorskiej uwagi Anny Sowy. Muzyka Pawła Szymańskiego nigdy nie była „tylko muzyką”. Posiada pozamuzyczne właściwości terapeutyczne, pokrzepia klarownością. Czy nowy utwór kompozytora okaże się być „tylko muzyką” – dowiemy się dopiero na koncercie. Sarah Hennies zajmuje się rytmem dobowym – jego wpływem na ludzkie funkcjonowanie. Kiedy połączenia w „ekosystemie wyobrażonym przez zespół ulegają zaburzeniu, oscylacja czasu staje się nieregularna”. Rytm ustaje, a zegar umiera.
18 września / niedziela
20:00-21:30 – ATM Studio
STREFA DIALOGU – MARATON KAMERALISTÓW
CZĘŚĆ III ZJAWISKA
HOB-BEATS PERCUSSION GROUP:
Magdalena Kordylasińska-Pękala
Miłosz Pękala kierownictwo artystyczne
Olga Przybył
Bartłomiej Sutt
Tomasz Sikorski Intersections *
Lubawa Sydorenko Beyond dreams ** (zamówienie Warszawskiej Jesieni)
***
Małgorzata Walentynowicz fortepian, media elektroniczne
Dorota Walentynowicz wideo w utworze Rituals
Sławomir Wojciechowski elektronika
Sławomir Wojciechowski Rituals
Michael Beil Key Jane
***
WOLNA KOOPERATYWA JESIENNEGO MARATONU
Jerzy Kornowicz zamysł i koordynacja wykonawcza
WOLNA KOOPERATYWA JESIENNEGO MARATONU Unity Lines ** konstrukcje improwizowane
Ostatnie w Maratonie trzy formacje i pięć utworów. Późne rodzime prawykonanie utworu Tomasza Sikorskiego – jednego z najbardziej intrygujących polskich kompozytorów 2 poł. XX. Dźwięki fluktuują jak ławice ryb przemieszczające się z przedziwnym ładem i nie dającą się pojąć rozumem logiką. Utwór Lubawy Syderenko ma wiele z oracji i patosu. Jego odniesieniem jest wojna i życie „ponad marzeniami”, kiedy „codzienność przestaje być ważna, gdzie świat traci swoje konkretne kontury”. Rytuały Sławomira Wojciechowskiego brzmią jak utwór wywiedziony z innego utworu. Niesłyszalny matrix jest „zastępowany” przez różne próbki dźwiękowe: gesty, groovy, beaty czy riffy. U Michela Beila iluzyjny splot audiowizualnej realności i wirtualności. Tok utworu jest wyznaczany zmianami kapeluszy najpierw na głowie realnej wykonawczyni, a potem dwóch jej awatarek. Nie wiadomo gdzie rzeczywistość, a gdzie komputerowy wytwór. Cytując kompozytora: „dzisiaj fejk stał się normą”. Ale mimo to, awatary nas inspirują. Wolną Kooperatywę Jesiennego Maratonu tworzą wykonawcy uczestniczący we wcześniejszych wydarzeniach koncertu. Założeniem jest twórcze połączenie sił i fantazji w poruszającym tutti.
18 września / niedziela
19 września / poniedziałek
22:30 – Komuna Warszawa
MATCH MATCH ENSEMBLE
RADICAL POLISH ARKESTRA
TEATR BEZDOMNYCH
Lilianna Krych dyrygentka
Hubert Zemler kierownictwo artystyczne
Michał Mendyk kurator
Cornelius Cardew The Great Learning: Paragraph 2
David Lang the little match girl passion
Cornelius Cardew The Great Learning: Paragraph 7
MUZYKA SPOŁECZNEJ PRZEMIANY
Utwory Corneliusa Cardew to księgi obliczone na przemianę człowieka i społeczeństwa. Zawierają wskazania wykonawcze niczym społeczne zasady. Nieprzypadkowo utwory Cardew często prezentują zespoły o pozamuzycznej tożsamości. Najważniejsze wydarza się pomiędzy samymi wykonawcami oraz między nimi a publicznością. Trzeba być w środku. Davida Langa pasja o cierpieniach biednej dziewczynki z zapałkami z duńskiego miasta jest przez kompozytora odniesiona do pasji jezusowej oraz, formalnie, do Pasji wg św. Mateusza Jana Sebastiana Bacha. Literalnie jednak nie ma w utworze ani Bacha ani cytatów z Ewangelii. Celem jest nadanie cierpieniu dziewczynki wyższego celu i sensu, w miejsce otaczającego nas nazbyt często absurdu.
19 września / poniedziałek
19:30 – Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego
EUROPEAN WORKSHOP FOR CONTEMPORARY MUSIC
Rüdiger Bohn dyrygent
Aleksandra Gryka einerjedeneither
Sarah Nemtsov MOOS *
Alvin Singleton Again
Iannis Xenakis Jalons
EKSPEDYCJE
Kolejna obecność na Warszawskiej Jesieni orkiestry EWCM złożonej z młodych wykonawców z Polski i Niemiec. To w EWCM spotykali się liczni muzycy, którzy później zawiązywali swoje własne formacje, jak np. Kwartludium, czy Spółdzielnia Muzyczna Contemporary Ensemble. Od początku organizatorami EWCM są Warszawska Jesień i Niemiecka Rada Muzyczna. W tym roku EWCM po raz trzeci jest organizowany we współpracy z Uniwersytetem Muzycznym Fryderyka Chopina i Chopin University Modern Ensemble. Utwór Aleksandry Gryki znamionuje powaga – dotyczy mitologicznej Orfeusza wyprawy do Hadesu. Utwór powstał w inspiracji poematem Czesława Miłosza Orfeusz i Eurydyka z roku 2002. Zwraca uwagę podobieństwo tematów z utworem Ewy Trębacz Inanna Descending (18.09, ATM Studio). U Sary Nemtsov mikrofony zbierają brzmienia różnych grup instrumentów i dostarczają je do perkusisty. Jego stanowisko to mikroskop, który wzmacnia otrzymane brzmienia dzięki przetwornikom sterowanym nogami. Muzyk gra, jakby stąpał po mchu. Raport z życia dźwięków z utworu Alvina Singletona mógłby zawierać zapis daremnych prób zdobycia jakiegoś szczytu. Ale w końcu udaje się. Słychać powitalne trąby, jest frenetyczny szkwał perkusji. Ale trochę tu pusto... Ech, chciałoby się przeżyć to raz jeszcze – again. Na utwór Iannisa Xenakisa składają się surowe sytuacje dźwiękowe, obrazy, jakby zapisu podróży. Jalons to antyczne kamienie milowe. Trzeba je było zaliczyć, zanim ktoś kiedyś dotarł do Rzymu.
20 września / wtorek
19:30 – Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina / Sala Koncertowa
Manuel Alcaraz Clemente perkusja
SCHALLFELD ENSEMBLE
Leonhard Garms dyrygent
Pierluigi Billone MAAT ME *
Dominik Karski The Unknowable ** (zamówienie Warszawskiej Jesieni)
Anna Korsun Spleen *
Franck Bedrossian It *
GESTY, ROZBŁYSKI, ŁKANIE I PĘD
W utworze Pieruigi Billone perkusja jest głównym aktorem w spektaklu przypominającym japoński teatr Nō. Ręce perkusisty dotykają bębna, często bez wyzwalania z niego dźwięku, za to snując jakąś opowieść. Trwa rytuał procedur, które nieuchronnie muszą się do końca wypełnić. Faktura muzyki Dominka Karskiego jest gęsta dzięki złożeniu warstw dźwiękowych. Ich suma to przestrzeń kosmicznych mikrodramatów, a nie łagodnie pełzających gwiazd. Jak pisze kompozytor: „znajdź sobie miejsce w przestrzeni nocnego nieba, a ujrzysz miliony niepoznawalnych prawd, które odwzajemniają twoje spojrzenie”. Owe „prawdy” przydają utworowi niepokoju. Anna Korsun spowija nas w tren smug instrumentalnych i linii ludzkiego głosu. Narastające glissanda upodabniają się do syren alarmowych. Głosy zaczynają brzmieć jak chór. Szeroka połać dźwięku unosi się do góry i przechodzi w szepty. Modlitwa? Utwór Francka Bedrossiana można usportowić: oto ataki i wybrzmienia – pełne alikwot i powietrza falującego w instrumentach. Nagle klarnet swinguje, przystępuje do improwizowanych z charakteru przebiegów. Biegniki przetaczają się przez całą skalę różnych instrumentów. Po pierwszym wzburzeniu – faza odprężenia. Ale akcja znowu się zawiązuje. Pojawia się na pół-klasterowy melizmat. Jeden i drugi. To cytat? Nie wiadomo. Wszyscy ruszają do przodu. Ostre „free” przechodzi od jednego muzyka do drugiego. Znowu odprężenie – instrumenty „mruczą murmurando”. Kolejna sekwencja „krzywych” akordów. W końcu zasadnicza, rozgadana i brawurowa kulminacja. Gooooool! To znaczy: „w punkt” – z dobitnym akcentem kończącym tok. Jest „czad”. I dużo więcej.
20 września / wtorek
22:30 – Polskie Wydawnictwo Muzyczne
Maciej Frąckiewicz akordeon, akordeon basowy
Leszek Lorent perkusja
Andrzej Krzanowski. Wizjonerska muzyka akordeonowa - koncert specjalny Polskiego Wydawnictwa Muzycznego
Andrzej Krzanowski Reliefy I, II, VI, VII, VIII
DUSZY RZEŹBIENIE
Niezależnie od tego, czy muzyka jest zła, czy dobra, może się jeszcze po prostu starzeć. Reliefów Andrzeja Krzanowskiego to nie dotyczy. Po latach od powstania odsłaniają świeże pokłady i znaczenia. Słuchając ich ma się wrażenie, że oto się coś cennego dla siebie się odnalazło. Jakbyśmy byli, każdy z osobna, adresatami przesłań tych utworów. Muzyka jak list – konieczny do odbioru. Polecony.
21 września / środa
19:30 – ATM Studio
ULYSSES PERCUSSION ENSEMBLE
Rémi Schwartz (Percussions de Strasbourg) prowadzenie i przygotowanie zespołu
Iannis Xenakis Métaux z cyklu Pléïades
Kazimierz Serocki Continuum
James A.-McEwan a/mi(d)st a/noise_and, -[d]is_interference/// *
(zamówienie Warszawskiej Jesieni, Time of Music i Gaudeamus)
Malika Kishino Sange *
Mioko Yokoyama Talking metals, talking drums *
(zamówienie Warszawskiej Jesieni, Time of Music i Gaudeamus)
Iannis Xenakis Peaux z cyklu Pléïades
KONOTACJE KONTYNUACJI
Perkusyjne utwory Jamesa A.-McEwana, Maliki Kishino i Mioko Yokoyamy – kompozytorskiej trójki rekomendowanej przez europejskie festiwale skupione w sieci Ulysses. Muzyka Iannisa Xenakisa odczytana przez nowe pokolenie wykonawców z Ulysses Percussion Ensemble. Continuum Kazimierza Serockiego wracające na Jesień z „błogosławieństwem” grupy Les Percussions de Strasbourg, dla którego to zespołu Kazimierz Serocki utwór ten ponad pół wielu temu napisał. Rémi Schwartz z obecnego składu Les Percussions de Strasbourg przygotował utwór Serockiego z młodymi muzykami z Ulysses Percussion Ensemble i na koncercie występuje wraz z nimi. Trwa wielkie conituum nowej muzyki i jej artystów.
21 września / środa
22:30 – Garnizon Sztuki
BIT20 ENSEMBLE
Christian Karlsen dyrygent
Trond Jarle Madsen dyrektor artystyczny
Thorolf Thuestad projekcja dźwięku
Daniel Kapusta projekcja wideo
Kjetil Fluge manager produkcji
Olga Neuwirth muzyka do filmu niemego Die Stadt ohne Juden w reż. Hansa Karla Breslauera
PEJZAŻE BEZ KOGOŚ
„Miasto bez Żydów” – to odnaleziony po latach austriacki niemy film z roku 1924 uważany jest za pierwsze na świecie wyraźne oświadczenie filmowe przeciwko antysemityzmowi. W roku 2017 obraz został przez Olgę Neuwirth opatrzony sugestywną muzyką wykonywaną na żywo.
22 września / czwartek
19:30 – Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina / Sala Koncertowa
KWARTLUDIUM
NFM ORKIESTRA LEOPOLDINUM
Christian Danowicz dyrygent
Aleksander Kościów Shores of Scáth Scamaill ** (zamówienie Warszawskiej Jesieni)
Henrik Denerin collide *
Jacek Sotomski Transinstrumentalizm ** (zamówienie Warszawskiej Jesieni)
Katarina Gryvul Vydykh **
Lucas Fagin Space-Junk *
SYNERGIA ZESPOŁÓW
Spotkanie NFM Orkiestry Leopoldinum z zespołem Kwartludium. Kolejny koncert prawykonań w tym trzech światowych. W utworze Aleksandra Kościowa nostalgia i czas przeszły dokonany. Muzyczna inspiracja krąży wokół fotografii – niewyraźnych, jak ze starych gazet. Czas muzyczny przypomina celebrację. Rzadkie instrumenty: klarnet kontrabasowy w partii solisty, czy też harmonijki ustne. Henrik Denerin gwałtowność zderza z fazami wzajemnego nasłuchiwania się. Cztery części – każda z tytułem w innym języku (to za Biegunami Olgi Tokarczuk) – nie są grane kolejno, lecz rozczłonkowane i rozmieszczone na całej przestrzeni utworu. Partie improwizowane przydają muzyce kapryśnej swobody. Utwór Jacka Sotomskiego nawiązuje do historycznego gatunku concerto grosso. Soliści to muzycy Kwartludium i komputer. Orkiestra – akompaniuje. Kompozytor często przekracza różne konwencje, ale nie archaizował. Jak to będzie tym razem? „Vydykh” w języku ukraińskim oznacza „wydech”. „Obecnie wszyscy żyjemy na wdechu…wydech nie istnieje. Jeszcze nie – i nie będzie go, dopóki wojna się nie skończy. A nawet i wtedy nie będziemy mogli odetchnąć w pełni. Bo pamięć pozostanie w nas na zawsze.” (Katarina Gryvul). U Lucasa Fagina 22 muzyków rozstawionych wokół i pośród publiczności. Dźwięki podążają przez przestrzeń różnymi trajektoriami niczym „kosmiczne śmieci”. Jak pisze kompozytor: „kompozycja tego utworu była istnym labiryntem.”
23 września / piątek
19:30 – Nowa Miodowa / Sala Koncertowa ZPSM nr 1
ENSEMBLE FOR NEW MUSIC TALLINN
Arash Yazdani dyrygent
Karl Erik Laas reżyseria dźwięku
Jeffrey Arlo Brown Motion Harmony #6 *
Arash Yazdani Demodulation *
Żaneta Rydzewska Elusive ** (zamówienie Warszawskiej Jesieni)
Hugo Morales Murguía Variable Axial Flux *
Yair Klartag Pros mathematikous *
Arash Yazdani Instruction Manual of How to Learn Stop Worrying and Love the Bomb in 5 minutes *
WSZYSTKO INACZEJ
Koncert na mechaniczne i elektryczne przedmioty, także klasyczne instrumenty, ale stosowane „inaczej”. „Inny” jest też przepływ czasu, aura mikrotonów i faktura utworów. Będą wahadła z efektem Dopplera, demodulowanie, które rodzi w uchu brzmienie „inne” niż w instrumencie, muzyka inspirowana Mauricem Merleau-Ponty, suszarki do włosów, irracjonalna progresja i instruktarz, jak pokochać bombę. Lepiej się trzymać fotela. Prawykonanie utworu Żanety Rydzewskiej.
23 września / piątek
22:30 – Garnizon Sztuki
PROMODERN
SPÓŁDZIELNIA MUZYCZNA CONTEMPORARY ENSEMBLE
Marcin Rupociński realizacja warstwy wizualnej
Natalia Babińska współpraca reżyserska i dramaturgiczna
Rafał Augustyn Verbalia III ** (zamówienie Warszawskiej Jesieni)
SUMMA
Nowe dzieło Rafała Augustyna – jednej z postaci specjalnych festiwalu w wykonaniu Spółdzielnia Muzyczna Contemporary Ensemble – formacji wyróżnionej w zeszłym roku Nagrodą Fundacji Ernsta von Siemensa oraz sekstetu wokalnego proModern. Muzyka to nie tylko dźwięki, ale czy jest językiem? Rafał Augustyn: „moim zdaniem raczej nie, ale i tak wszystko zależy od tego, jak rozumiemy język, muzykę, a także… samo słowo <jest>.” Rafał Augustyn to postać nie mieszcząca się w żadnych ramach: kompozytor, pisarz i filolog w jednej osobie. W Verbaliach III wchodzi w tropy, którymi podążali kompozytorzy od Bogusława Schaeffera po Heinera Goebbelsa, od Dietera Schnebla po Mauricia Kagela i najważniejszego dla Rafała Augustyna – Luciano Berio. Na ile utwór Rafała Augustyna jest przede wszystkim muzyczny, a na ile ma coś z traktatu? Namysł nad tym pytaniem można uznać za otwarty.
24 września / sobota
14:00 – Podwórko kamienicy przy ul. Stalowej
HASHTAG ENSEMBLE
Ania Karpowicz koncepcja, kierownictwo artystyczne
Radosław Wójcik koordynator
Wydarzenie w ramach projektu InSitu/City
PODWÓRZA
Drugie wydarzenie w przestrzeni publicznej ulokowane w podwórzu kamienicy warszawskiej Pragi-Północ. Znowu podwórze jako swoista partytura tworzona przez ściany, rytm okien, kształt zakamarków. Tym razem muzyka Lilijany Matičevskiej (Abolish the Police) i goszczący publiczność HASHTAG ENSEMBLE interpretujący partytury fotograficzne wybrzmiewające wobec architektonicznych detali i śladów obecności dawnych mieszkańców praskich kamienic. Przy obecności kilku pokoleń – także młodych – mieszkańców dzisiejszych.
24 września / sobota
19:30 – Filharmonia Narodowa / Sala Koncertowa
Michał Sławecki kontratenor
Adam Kośmieja fortepian
ORKIESTRA FILHARMONII NARODOWEJ
Vimbayi Kaziboni dyrygent
Francesco Filidei Tre Quadri * (I cz. zamówienie Warszawskiej Jesieni, Milano Musica, Casa da Música w Porto)
Sam Pluta Seeker ** (zamówienie Warszawskiej Jesieni i Instytutu Adama Mickiewicza)
Alla Zagaykevych Prostory Svitla ** (zamówienie Warszawskiej Jesieni i Instytutu Adama Mickiewicza)
Rafał Ryterski Totentanz ** (zamówienie Warszawskiej Jesieni i Filharmonii Narodowej)
KONCERT PREMIER
W pierwszej części jeden utwór czysto akustyczny. W drugiej trzy utwory na orkiestrę i elektronikę. Zważywszy, że są to prawykonania, taki program można uznać za sensacyjny. Tre Quadri Francesco Filideiego to „obrachunek” z koncertem fortepianowym. Są tu historyczne zjawiska formalne i harmoniczne. Są fragmenty barokowych i klasycznych utworów podlegające przetworzeniu. Bo utwór stanowi rozprawę o byciu jednocześnie „teraz” i „dawniej”. Żyjemy podwójnie, choć nie zawsze o tym wiemy. Jak uważa Sam Pluta – autor utworu Seeker – pandemia zmieniła więcej w naszym życiu niżby wynikało to ze stanu płuc. Przemodelowała odbiór świata. Utwór Sama Pluty „stanowi próbę sportretowania dźwiękiem owego innego stanu świadomości, wciąż niestabilnego.” Utwór Ally Zagaykevych to dedykacja dla Józefa Patkowskiego, założyciela i dyrektora Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia. W Studio rodziły się dźwięki „nie z tego świata”, podobno z Marsa. Kompozytorka sądzi, że ludzkość wciąż potrzebuje „ambasadorów przyszłości”. Takich jak Józef Patkowski, jak ukraiński twórca koncepcji „konstruktywnego dynamizmu” – Walerian Poliszczuk działający w latach 20. i 30. XX wieku w Charkowie. Jak zauważa Rafał Ryterski w nocie do swojego utworu Totentanz – długi jest katalog dotykających nas problemów, które dziś potrafi przeżyć kultura rave – muzyki i tańca klubowego. „Po raz pierwszy od dłuższego czasu w historii ludzkości problemy zaczęły dotykać wszystkich, niezależnie od wieku, płci, pochodzenia, koloru skóry, religii, orientacji... Taniec ze śmiercią to także taniec z życiem…Ale nie jesteśmy sami – tańczymy w rytm bicia serc i wspólnego oddychania ...Czy to w Carrefourze na Powiślu, na granicy polsko-ukraińskiej...w szpitalu chorób zakaźnych, w klubie Jasna 1 ... przy ławeczce nad Wisłą, czy na moście Poniatowskiego – patrząc w poranek, jak błogosławi kończącą się Paradę Równości.”
WARSZAWSKA JESIEŃ KLUBOWO
Spotkania „po godzinach” w Klubie Pardon, To Tu z dialogującymi ze sobą zjawiskami muzycznymi „przychodzącymi” z różnych kulturowych przestrzeni i środowisk.
17 września / sobota
22:30 – Pardon, To Tu
Krzysztof Cybulski autorskie obiekty dźwiękowe
Sam Pluta/Peter Evans Duo:
Sam Pluta live electronics
Peter Evans trąbka
Krzysztof Cybulski Modular Process Music
Sam Pluta/Peter Evans Duo improwizacja
OBIEKT, KOMPUTER, IMPROWIZACJA
Krzysztof Cybulski: „Muzyka procesualna to taka, w której twórca zamiast komponować utwór, projektuje proces” generujący ostateczny przebieg dźwiękowy. Brzmią obiekty i konstrukcje dźwiękowe. Kompozytor wprowadza nas w sam proces powstawania muzyki, którego uczytelnienie jest założeniem utworu. Grający na trąbce i live electronics duet Sama Pluty i Petera Evansa tworzy wyrafinowane konstrukcje dźwiękowe z zastosowaniem improwizacji i komponowania intuicyjnego. Obaj muzycy pisują też muzykę orkiestrową, co w przypadku Sama Pluty udobitni koncert finałowy festiwalu (24.09).
22 września / czwartek
22:30 – Pardon, To Tu
Sofia Jernberg głos
Scanner (Robin Rimbaud) live electronics
Georges Aperghis Récitations (fragmenty)
Sofia Jernberg improwizacja
Sofia Jernberg, Scanner (Robin Rimbaud) improwizacja
Scanner (Robin Rimbaud) Struktura Revisited **
U Georgesa Aperghisa muzyka języka i mowa dźwięku – podprogowe w odbiorze. W improwizacjach Sofii Jernberg – fantastyczna cielesność brzmienia, sama prawda skąpana w oceanie „znaków” fonicznych. Co przyniesie spotkanie śpiewaczki ze Scannerem? – nie sposób przewidzieć. Wyobraźnia podpowiada, że ich światy mogą się nawzajem fantastycznie dopełnić. Występujący solo Scanner ukoi swoją wizją kosmosu – łagodnego w pływach materii, ale też ekstatycznego.
SPOTKANIA W AUSTRIACKIM FORUM KULTURY
MUZYCY MÓWIĄ
Spotkania z kompozytorami i wykonawcami odbywają się zazwyczaj nazajutrz po koncertach z ich udziałem. Służą lepszemu zrozumieniu dzieł i poznaniu artystów przez słuchaczy. Pozwalają na zadanie przez nich pytań adresowanych do artystów. Spotkania prowadzą Aleksandra Bilińska, Krzysztof Kwiatkowski i Jan Topolski.
17 września / sobota
12:00
Spotkanie z wykonawcami Les Espaces acoustiques Gérarda Griseya:
Rafałem Zalechem i Szymonem Bywalcem
19 września / poniedziałek
10:00
Spotkanie z kompozytorem: Ewa Trębacz
19 września / poniedziałek
12:00
Spotkanie z kompozytorem: Sam Pluta
21 września / środa
12:00
Spotkanie z kompozytorem: Franck Bedrossian
22 września / czwartek
12:00
Spotkanie z kompozytorką: Alla Zagaykevych
23 września / piątek
12:00
Spotkanie z kompozytorem: Francesco Filidei
24 września / sobota
10:00
Spotkanie z kompozytorem: Aleksander Kościów
24 września / sobota
12:00
Spotkanie z kompozytorem i wykonawcami: Rafał Augustyn oraz muzycy proModern i Spółdzielni Muzycznej
** prawykonanie
* pierwsze wykonanie w Polsce
Organizatorzy zastrzegają sobie możliwość zmian w programie.
Tekst: Jerzy Kornowicz