Rok ’45 – muzyka Weinberga i Laksa w cyklu Sinfonia Varsovia Kameralnie
Podczas czwartego koncertu Sinfonia Varsovia Kameralnie zabrzmią kwartety smyczkowe Mieczysława Weinberga i Szymona Laksa. Obydwa utwory powstały w 1945 roku i stanowią niezwykły zapis przeżyć i emocji twórców, wyjątkowo silnie doświadczonych przez burzliwe lata XX wieku.
Ostatni koncert wiosennej odsłony cyklu Sinfonia Varsovia Kameralnie wypełnią dwa wyjątkowe kwartety smyczkowe, powstałe w roku zakończenia II wojny światowej. Troje muzyków orkiestry Sinfonia Varsovia: Stanisław Podemski i Agnieszka Guz – skrzypce, Małgorzata Szczepańska – altówka oraz uczestniczka programu Akademia Sinfonia Varsovia, wiolonczelistka Zofia Ziemkiewicz, wykonają Kwartet smyczkowy nr 5 op. 27 Mieczysława Weinberga i Kwartet smyczkowy nr 3 Szymona Laksa.
Choć obaj twórcy urodzili się i wychowali w Warszawie, opuścili Polskę w dość młodym wieku. Szymon Laks już pod koniec lat 20. związał się z Paryżem, gdzie studiował kompozycję u Paula Vidala. Na ziemie polskie wrócił dopiero w czasie II wojny światowej, w drastycznych okolicznościach – jako więzień obozu Auschwitz-Birkenau. Przeniesiony następnie do niemieckiego Dachau, doczekał szczęśliwie wyzwolenia przez armię amerykańską. Po wojnie na stałe powrócił do Paryża, gdzie oprócz komponowania zaczął pisać książki, ukazujące m.in. obozową rzeczywistość. Jego Kwartet smyczkowy nr 3 oparty jest w dużej mierze na polskich melodiach ludowych. Niektóre z wykorzystanych tematów, jak na przykład melodia piosenki o głodującym żołnierzu, mogą być odczytywane jako wyraz przeżyć obozowych. Jednak zamiast grozy wojny słychać w Kwartecie radość życia i zachwyt nad witalistyczną siłą muzyki ludowej.
Być może doświadczenia Mieczysława Weinberga z czasów wojennych nie są aż tak dramatyczne, aczkolwiek ponura aura tych czasów odcisnęła silne piętno na jego muzyce. Wraz z rozpoczęciem wojny, we wrześniu 1939 roku, kompozytor uciekł z Polski i osiadł na stałe w ZSSR. Kwartet smyczkowy nr 5 op. 27 powstał w okresie, gdy Weinberg utrzymywał się w Moskwie z pisania muzyki dla teatru i cyrku. Poważniejsze utwory kameralne i orkiestrowe pisał z głębszej potrzeby twórczej. „Uważam za swój obowiązek moralny pisanie o wojnie, o strasznym losie, jaki zgotował ludziom nasz wiek.” – mówił Mieczysław Weinberg, który stracił wielu bliskich w obozach koncentracyjnych. Choć katalog dzieł Weinberga jest niezwykle bogaty (m.in. 22 symfonie, 18 koncertów solowych, 17 kwartetów smyczkowych), jego muzyka w latach 40. i 50. spotykała się z zarzutami o „żydowski nacjonalizm burżuazyjny”, „formalizm” i inne zbrodnie przeciwko doktrynie socrealizmu. Gdyby nie przyjaźń z wpływowym Dymitrem Szostakowiczem, Weinberg mógłby nawet nie dożyć lat 90., kiedy to jego nazwisko zaczęło budzić rosnące zainteresowanie poza granicami Rosji.
Kwietniowy koncert jest ostatnim w wiosennej części cyklu Sinfonia Varsovia Kameralnie. Spotkania z polską muzyką kameralną z lat 1918-2018 powrócą do siedziby orkiestry w październiku. Od maja natomiast rozpoczyna się 8. edycja serii Letnie Koncerty na Grochowskiej, a także nowy cykl Sinfonia Varsovia na Grochowskiej. Po raz pierwszy będzie można usłyszeć wówczas orkiestrę w pełnym symfonicznym składzie w nowopowstałym Pawilonie Koncertowym.
Środa, 4 kwietnia 2018, godzina 19:00
Ul. Grochowska 272, Warszawa
Wstęp na wszystkie koncerty cyklu Sinfonia Varsovia Kameralnie jest bezpłatny.
Szczegółowe daty i programy wszystkich koncertów dostępne są na stronie www.sinfoniavarsovia.org
{info. pras}