Przywrócić pamięci - muzyka solowa i kameralna Szymona Laksa
DOMINIKA GALAPIAK: Niektórzy kompozytorzy przeszli do legendy swojej profesji. Bach, Mozart, Beethoven, Chopin - to nazwiska które kojarzy każdy, nawet jeśli nie jest zainteresowany muzyką klasyczną. Większość wybitnych kompozytorów znają jednak tylko melomani. A są i tacy, o których nie pamięta prawie nikt. Nie zawsze zasłużenie. Nawet Jan Sebastian Bach był takim zapomnianym kompozytorem, dopóki Mendelssohn nie przywrócił jego utworów do klasyki repertuaru sal koncertowych. Bach to przypadek wyjątkowy, a to, że o nim zapomniano było w dużej mierze warunkowane historycznie - kiedyś słuchano niemal wyłącznie muzyki najnowszej, świeżo powstałej. Dziś już tak nie jest, cenimy sobie dawnych mistrzów. A jednak nadal jest wielu kompozytorów, których twórczość wciąż jest zapomniana, tylko dlatego, że nie miała okazji nabrać rozgłosu. Jednym z nich jest Szymon Laks. Warto przypomnieć sobie jego postać i muzykę.
Szymona Laksa uratowała od niechybnej śmierci jego znajomość muzyki: był najpierw skrzypkiem, potem dyrygentem orkiestry w Auschwitz-Birkenau. Opisał to w swojej książce „Gry oświęcimskie”. Tragiczny los kompozytora, to los wielu Polaków tamtych dni. Jego świetnie rozwijająca się kariera, i praca twórcza zostały brutalnie przerwane przez działania wojenne. Po dramatycznych przeżyciach związanych z Obozem powrócił do komponowania, lecz zmagał się z wieloma wątpliwościami.
"Pozostawił po sobie dzieło zauważalne, lecz pozostające pod wpływem muzyki francuskiej – z jej dbałością o formę, i wysublimowaniem dźwiękowym. Jest ona zarazem silnie osadzona w tradycji muzyki polskiej, zarówno klasycznej jak i popularnej. "
cyt.za O moim ojciu Szymonie Laksie, Andree Laks.
Muzykę Szymona Laksa poznałam dzięki kwartetowi "Messages" z którym współpracowałam, a który podjął się z sukcesem rejestracji kwartetów smyczkowych tego kompozytora. Ta muzyka była bardzo inspirująca. Okazało się, że w katalogu dzieł kompozytora jest szeroki wybór muzyki kameralnej, która pomimo swoich walorów estetycznych jest stosunkowo rzadko wykonywana. Rozpoczęłam poszukiwania i odkryłam wiele ciekawych utworów. Niestety nie wszystkie można wykonać na jednym koncercie.
Na koncerty związane z projekem "Przywrócić pamięci - muzyka solowa i kameralna Szymona Laksa" wybrałam trzy pozycje. Balladę "Hommage a Chopin", za którą Laks otrzymał wyróżnienie na Konkursie Kompozytorskim Związku Kompozytorów Polskich w 1949 roku, Sonatę na wiolonczelę i fortepian z 1932 roku, oraz Suitę Polską na skrzypce z fortepianem skomponowaną w roku 1935. Są to bardzo ciekawe, różnorodne dzieła. Każde z nich eksponuje inną stronę osobowości twórczej Szymona Laksa. Każde z nich to także trochę inna stylistyka, w Balladzie usłyszeć można ewidentne inspiracje muzyką F.Chopina, okraszone impresjonistycznymi współbrzmieniami. Sonata wiolonczelowa zdaje się romansować z muzyką jazzową, dając ogromne pole do popisu zarówno wiolonczeliście jak i pianiście. Suita polska natomiast przesycona jest folklorem polskim. Jest formą momentami wirtuozowską a momentami skrajnie liryczną.
Moimi partnerami na scenie będą doświadczeni muzycy: Robert Kwiatkowski, skrzypek oraz wiolonczelista Maciej Kułakowski. Obaj artyści z entuzjazmem przyjęli spotkanie z muzyką Szymona Laksa. Daje ona wiele satysfakcji twórczej nam, wykonawcom i zdecydowanie jest nośnikiem aktualnych emocji.
Moim założeniem jest dotarcie do pomorskiego środowiska artystycznego i zachęcenie studentów, uczniów szkół muzycznych oraz ich pedagogów, do sięgania po kompozycje tego stojącego na uboczu głównego nurtu wykonawczego kompozytora polskiego. Koncerty poprzedzone będą krótkim wprowadzeniem dotyczącym kompozytora i jego twórczości. Postaram się zakreślić najważniejsze fakty z życia Szymona Laksa, oraz przedstawić źródła mojej inspiracji jego muzyką. W programach będzie można przeczytać o utworach, oraz okolicznościach ich powstania.
Planuję również wizyty studyjne w Szkołach Muzycznych w regionie, podczas których prezentować będę młodzieży sylwetkę i twóczość Szymona Laksa.
Fragment III Kwartetu Smyczkowego Szmona Laksa w wykonaniu kwartetu Messages. Płyta jest objęta patronatem Presto.
Przywrócić pamięci - muzyka solowa i kameralna Szymona Laksa
10.11.2017, godz. 18:00
Biblioteka Elbąska
9.11.2017
Szkoła Muzyczna im. Wiłkomirskiego, Elbląg
11.11.2017, godz. 17:00
Sala koncertowa Szkoły Muzycznej im. Noskowskiego, Gdynia
12.12.2017
OSM im. F. Nowowiejskiego, Gdańsk
13.12.2017
Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki, Gdańsk
Projekt realizowany jest w ramach stypendium twóczego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Współorganizatorami przedsięwzięcia są:
Biblioteka Elbląska, Akademia Muzyczna im.S.Moniuszki w Gdańsku, Szkoła Muzyczna I i II st. im.Z.Noskowskiego w Gdyni, Miasto Gdynia.
Patronat medialny:
Magazyn Presto, Radio Gdańsk, Cameral Music.
Więcej informacji o projekcie, artystach:
https://www.facebook.com/dominikaglapiak.pianist/
Wydarzenie jest objęte patronatem Presto
Dominika Galapiak + Maria Nowrot