Polska prapremiera "Procesu" w Operze na Zamku

19 stycznia w Operze na Zamku w Szczecinie odbędzie się polska prapremiera opery Proces według Franza Kafki z muzyką Philippa Glassa.

Józef K. – nam współczesny. Zamożny, wykształcony, osiągnął zawodowy i towarzyski sukces. A jednak coś go dręczy. Przegląda się w rzeczywistości jak w lustrze i ta rzeczywistość go mierzi. Byle jakie relacje, byle jacy ludzie. On sam przed sobą w tym lustrze – także czuje się byle jaki. I nie ma z tej sytuacji ucieczki. Czuje się schwytany. Czuje się winny... 

Metaforę samotności i słabości człowieka, zawartą w mrocznej powieści Franza Kafki, znakomicie wykorzystał w swojej kameralnej operze słynny współczesny kompozytor Philip Glass, nominowany do Oscara i zdobywca Złotego Globu. Premiera Procesu odbyła się w Royal Opera House w Londynie w 2014 roku w koprodukcji z Music Theatre Wales. Libretto napisał wybitny reżyser i scenarzysta, zdobywca Oscara, Christopher Hampton. Muzykę w Procesie charakteryzuje ogromne napięcie. Philip Glass, oszczędny w środkach muzycznego przekazu, stosuje powtórzenia, rytmy wzmagające poczucie strachu i absurdu: „Myślę o swoich kameralnych operach jak o bombach neutronowych – małe, ale z potężną siłą rażenia”.

U nas zawsze przyjmowało się „Proces” przez pryzmat wszelkich „-izmów”, systemów opresyjnych. Mnie wydało się ciekawszym odejście od tej interpretacji – wyjaśniała reżyserka Pia Partum podczas koferencji prasowej. - Zainteresowałam się bardziej  subiektywnym spojrzeniem na „Proces”, spojrzeniem na osobę nie tyle atakowaną, której się proces wytacza, ale na osobę, która proces wytacza sama sobie. Józef K., w dniu swoich okrągłych trzydziestych urodzin, co wyraźnie zaznaczone jest w książce i libretcie, bardzo wiernym powieści, zaczyna analizować swoje życie i stwierdza na końcu tej drogi, że to życie miało wiele mankamentów i być może ten proces był zasłużony. Bardzo ciekawa jest rozmowa z księdzem w katedrze, w której ksiądz tłumaczy Józefowi, że jego proces jest indywidualny. Może z niego w każdej chwili zrezygnować, nie ma obowiązku uczestniczenia w nim. Jest to absolutnie dobrowolne i Józef K. się na to decyduje. I właśnie mnie to zainteresowało – człowiek na jakimś zakręcie – pretekstem są okrągłe urodziny, ale przecież nie muszą. Drugi wątek to sam poziom życia Józefa. Jesteśmy przyzwyczajeni do innych interpretacji. Wyobrażamy go sobie w jakiejś „kanciapce”, pensjonacie, straszliwej biedzie, z panami w czarnych melonikach wokół. A Józef K. jest menadżerem w poważnym banku. Ma dobre wykształcenie, oferty, perspektywy, świetnie zarabia. A tu nagle jego życie okazuje się nagle puste, nic niewarte. Z tej perspektywy wydaje mi się, że „Proces” jest bardziej wzruszający i dotyka… Z Józefem możemy się utożsamić.

Nasza inscenizacja będzie współczesna, znajdujemy się w metropolii, w wieżowcu. Nie zmieniam scenografii, nie przenoszę się z pokoju Józefa do jego pracy czy innych miejsc. Wszystko budujemy w jednej przestrzeni, która się zmienia, w zależności od tego, jak zmienia się akcja – w bardziej prywatną, czy np. niejednoznaczną. Jedność miejsca pozwala pokazać nam, że to wszystko rozgrywa się w głowie Józefa. Na pograniczy realności, filmowości i nierealności.

Z muzyką Glassa pracuje się fantastycznie i trudno. To muzyka oparta na bardzo dużej liczbie powtórzeń tych samych motywów, które w pewnym momencie nakładają się na siebie, wracają. Łatwo się chwilami w tym zgubić. Ale chodzi tu o połączenie myśli tych powtórzeń z myślami postaci. Przyznam, że na początku nie dostrzegałam tej precyzji i logiki kompozytora.

Realizatorzy:

Kierownictwo muzyczne: Jerzy Wołosiuk
Reżyseria: Pia Partum
Scenografia: Wojciech Puś

Obsada:

Józef K.: Christian Oldenburg
Panna Bürstner | Leni : Anna Farysej
Pani Grubach | Kobieta : Gosha Kowalinska
Praczka (żona Woźnego sądowego): Sandra Klara Januszewska
Titorelli | Siepacz | Student (Bertold): Pavlo Tolstoy
Strażnik 1 (Franz): Piotr Zgorzelski
Block: Marcin Scech
Woźny sądowy | Adwokat Huld: Tomasz Łuczak
Strażnik 2 (Willem) | Sędzia śledczy:Janusz Lewandowski
Ksiądz: Rafał Pawnuk
Nadzorca | Wuj Albert: Andrew Robert Munn
Asystent: Dawid Safin
Dyrektor kancelarii: Dariusz Hibler

Terminy:

2019-01-19 19:00
2019-01-20 18:00
2019-03-30 19:00
2019-03-31 18:00

{red. + info. pras.}