Nieprzedawniona trauma [„Co mnie nie zabije” w ARTE TV]

„Co mnie nie zabije” (2019, Francja) w reżyserii Alexe Poukine to zbiór opowieści o gwałtach wyznane przez 14 kobiet i mężczyzn. Bohaterowie ukazują nam sposób myślenia ofiary przemocy seksualnej. Empatycznie, bez tabu.

Jest to zarazem obraz niejednoznaczny, zmuszający do głębszej refleksji. Kontury opisywanych zdarzeń rozmywają się, w tym wypadku poszkodowani nie zostają zwolnieni z odpowiedzialności, choć dzięki terapeutycznemu wymiarowi filmu mogą oczyścić się z bezpodstawnego poczucia winy i krępującego wstydu. Bo przecież to nie oni były agresorami!

Dziesięć lat po tym, jak została zgwałcona, Ada składa skargę i opowiada Alexe Poukine o swojej historii. Następnie różne osoby w filmie powtarzają zeznania Ady, stopniowo coraz bardziej się z nią utożsamiając, dopowiadając coś od siebie. Bo wspomnienia kobiety uruchamiają ich własną pamięć o nieprzemijającej traumie. Oglądając ten film, możemy odnieść wrażenie, że do sytuacji przemocowych mogą doprowadzać niuanse, że chwila nieuwagi może przynieść ze sobą nieodwracalne konsekwencje. Przecież gwałtów najczęściej dopuszczają się ci, którym ufamy i którym nie zawsze i nie od razu potrafimy jasno postawić granice. Po wszystkim nie musimy pamiętać zbyt wielu szczegółów, możemy wypierać to, co się wydarzyło, pozostać sparaliżowanymi ze strachu, zszokowanymi i niedowierzającymi rzeczywistości. A potem przychodzą długie lata godzenia się z przeszłością i ukształtowania w sobie nowej, już niestety w jakiś sposób napiętnowanej tożsamości. I życia w ciele, którego pamięć jest niekiedy trwalsza od pamięci umysłu.

„Idea, że wszystko jest lekcją bywa kusząca. Że co cię nie zabije, to cię wzmocni. Ale niektóre doświadczenia oduczają cię rzeczy. Oduczają cię więzi, oduczają pożądania, oduczają zaufania. Czy same w sobie są ciekawe? Nie, zupełnie nie są” – wypowiada znamienne słowa jedna z bohaterek, druga zaś krótko wyjaśnia, jak interpretuje używany przez siebie termin „kretyńskiej kobiecości”: „... to bycie ciągle wyczuloną na pragnienia innych. Zamiast zmuszać się do wyrażania własnych pragnień. To zaspokajanie oczekiwań innych, zamiast wskazywania i nazywania własnego pragnienia”. I o tym też poniekąd jest ten film – o tym, jak to przede wszystkim nasza wrażliwość, otwartość na miłość i ciekawość drugiego zostają potraktowane instrumentalnie, uprzedmiotowione...zgwałcone. I jak dalej z tym żyć.

ZOBACZ:

https://www.arte.tv/pl/videos/098430-000-A/co-mnie-nie-zabije/

(MB)