Michael Nyman czwartym laureatem Nagrody im. Wojciecha Kilara!

EDYTA NOWAK: Dbałość o etos i tradycję sztuki kompozytorskiej, oryginalność języka muzycznego, wszechstronność twórcza, mistrzostwo warsztatowe, czytelność i autonomiczność ścieżek dźwiękowych – to główne kryteria wyboru laureata Nagrody im. Wojciecha Kilara. Czwartym w historii zdobywcą tego prestiżowego wyróżnienia będzie brytyjski kompozytor Michael Nyman, twórca muzyki m.in. do nagrodzonego trzema Oscarami Fortepianu Jane Campion. Nyman odbierze statuetkę 29 maja 2018 roku w Katowicach podczas koncertu inaugurującego jedenastą edycję Festiwalu Muzyki Filmowej w Krakowie.

Rada merytoryczna Kilar Award wyróżniła brytyjskiego twórcę za czerpanie inspiracji z korzeni muzyki oraz za umiejętność tworzenia muzycznych metafor, które pozwalają widzowi na czytanie między filmowymi wierszami.

Nagroda im. Wojciecha Kilara została ustanowiona przez prezydentów Krakowa i Katowic z myślą o twórcach, którzy wzorem patrona tego wyróżnienia pozostają wierni tradycyjnej sztuce komponowania, w uznaniu ich zasług na polu osiągnięć światowej muzyki filmowej. „Nominujemy twórców, którzy, podobnie jak niegdyś Wojciech Kilar, stawiają muzykę filmową na równi z muzyką autonomiczną, poświęcając jej wiele uwagi i skupienia. Ustanowienie tego wyróżnienia ma trzy cele: pierwszym jest pielęgnowanie pamięci o wybitnym kompozytorze, jakim był Kilar, drugim – uhonorowanie oryginalnych twórców, którzy swoją sztuką nawiązują do ludowych wzorców i narodowych tradycji muzycznych, trzecim – współpraca kulturalna i filmowa Krakowa i Katowic” – mówi Robert Piaskowski, dyrektor artystyczny FMF.

Pierwszym laureatem Nagrody im. Wojciecha Kilara (2015) został amerykański kompozytor i zdobywca Oscara za muzykę do Fridy, Elliot Goldenthal. W kolejnym roku wyróżnienie odebrał francuski twórca Alexandre Desplat – autor oscarowej ścieżki dźwiękowej do Grand Budapest Hotel. W 2017 roku statuetka powędrowała do Howarda Shore’a – trzykrotnego zdobywcy Oscara (Władca Pierścieni) i Złotego Globu, twórcy ścieżek dźwiękowych do niemal stu obrazów reprezentujących różne gatunki filmowe.

Fragment opery Facing Goya

Laureatem Kilar Award 2018 będzie Michael Nyman – brytyjski kompozytor, muzykolog i pianista, autor około osiemdziesięciu partytur filmowych, a także utworów symfonicznych i kameralnych, oper i muzyki do gry video Enemy Zero. Nyman jest absolwentem Royal Academy of Music (kompozycja, fortepian) i King’s College (muzykologia) w Londynie. Swoją karierę rozpoczął od krytyki muzycznej i badań nad rumuńską muzyką ludową. Interesowała go także twórczość Johna Cage’a i jej wpływ na muzykę kompozytorów współczesnych – w 1974 roku opublikował swoje wnioski w pracy zatytułowanej Experimental Music: Cage and Beyond. W sztuce kompozytorskiej szczególnie ceni operę – sam jest autorem muzyki do kilku dzieł, a wśród najsłynniejszych tytułów w jego dorobku znajdują się: Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem z 1986, Facing Goya z 2000 i Man and Boy: Dada z 2003 roku.

Na srebrnym ekranie zadebiutował w latach siedemdziesiątych, nawiązując niemal od razu stałą współpracę ze słynnym postmodernistycznym reżyserem Peterem Greenawayem. Historia kina zawdzięcza Nymanowi wprowadzenie do muzyki filmowej minimalizmu – samego terminu w odniesieniu do muzyki kompozytor użył po raz pierwszy jeszcze w 1968 roku, w artykule zatytułowanym Minimal Music, opublikowanym w brytyjskim magazynie „The Spectator”. Zdaniem polskiej muzykolog Anny G. Piotrowskiej ten typ muzyki w filmie miał „sprzyjać personalizacji przedstawianych w nim treści”. Nyman podczas swojej piętnastoletniej współpracy z Greenawayem stworzył model partytury filmowej opartej na tradycyjnych elementach języka kompozytorskiego po mistrzowsku połączonych z nowoczesną stylistyką muzyczną. Podstawą ścieżek dźwiękowych do takich arcydzieł kina postmodernistycznego, jak Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek (1989) czy opętana magią liczb Wyliczanka (1988) uczynił prostotę współbrzmień, jednostajną rytmikę i uporczywą powtarzalność jednego motywu muzycznego. Największą popularność przyniósł mu jednak minimalistyczny soundtrack skomponowany w 1993 roku do dramatu kostiumowego Fortepian w reżyserii Jane Campion. Nyman zdobył za tę muzykę szereg wyróżnień, w tym nagrodę BAFTA, Złoty Glob oraz nagrodę American Film Institute. Płyta ze ścieżką dźwiękową z Fortepianu sprzedała się w nakładzie ponad trzech milionów egzemplarzy.

Muzyka z filmu: Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek

Rada merytoryczna Nagrody im. Wojciecha Kilara wyróżniła Michaela Nymana za oryginalność muzyki filmowej tworzonej zarówno w ścisłym związku z fabułą, jak i przeciwstawiającej się obrazowi i odkrywającej znaczenia i sensy niewidoczne na ekranie i nieujęte w dialogach postaci. Członkowie kapituły docenili także jego podejście do tradycji muzycznej – „Jego studia nad rumuńskimi pieśniami ludowymi przypominają uwielbienie i szacunek dla dziedzictwa właściwe patronowi Nagrody, Wojciechowi Kilarowi, i pokazują, że korzenie muzyki mogą być wybornym źródłem inspiracji i emocji. Nyman wykazuje głębokie zrozumienie wobec złożoności świata i sztuki, które jednocześnie pozwala mu tłumaczyć ją na najbardziej uniwersalny z języków – język muzyki” – czytamy w uzasadnieniu wyboru.

Czwarty w historii laureat Nagrody im. Wojciecha Kilara będzie gościem honorowym 11. Festiwalu Muzyki Filmowej w Krakowie, który odbędzie się w dniach 29 maja – 5 czerwca 2018 roku. Michael Nyman odbierze wyróżnienie podczas gali inaugurującej festiwal w sali koncertowej NOSPR w Katowicach. W programie wieczoru, poza wręczeniem nagrody, znajdzie się też koncert, w czasie którego będzie można usłyszeć m.in. suitę Nymana z filmu Fortepian – przy instrumencie zasiądzie sam kompozytor.