Poznajcie laureatów ogólnopolskiego konkursu wiedzy o Szymanowskim
Za nami szósta edycja konkursu „20 spojrzeń na…”, poświęcona Karolowi Szymanowskiemu. Organizatorzy – Centrum Edukacji Artystycznej w Warszawie oraz krakowska Archidiecezjalna Szkoła Muzyczna II st. im. ks. kard. Franciszka Macharskiego – uhonorowali w ten sposób 140. rocznicę urodzin kompozytora.
Chęć udziału w wydarzeniu, które odbyło się 21 maja 2022 r. w Krakowie i zostało objęte patronatem honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zgłosiła się rekordowa liczba uczestników – 64 uczniów szkół muzycznych II stopnia z 10 województw.
„20 spojrzeń na…” to ogólnopolski cykl konkursów wiedzy o życiu i twórczości wybranego kompozytora, którego rocznica urodzin lub śmierci wypada w danym roku. Przedsięwzięcie o tej atrakcyjnej formule ma na celu głównie oswajanie uczniów z muzyką XX w. – większość jego odsłon poświęcono kompozytorom tego stulecia. W literaturze konkursu znajduje się zwykle kilka lektur oraz wybór 20 utworów – „spojrzeń” na twórczość danego kompozytora (poczynając od „20 spojrzeń na Dzieciątko Jezus” Oliviera Messiaena, któremu została poświęcona pierwsza edycja). Uczestnicy tegorocznej odsłony wnikliwie studiowali monografię „Szymanowski. Liryka i ekstaza Tadeusza Zielińskiego” oraz hasło Zofii Helman z Encyklopedii muzycznej PWM. Lista utworów Szymanowskiego, z którymi się zapoznawali, dostępna jest na stronie https://asm2.edu.pl/ogolnopolski-konkurs-20-spojrzen/.
W ramach pierwszego, pisemnego etapu każdy z uczestników miał za zadanie zidentyfikować krótkie fragmenty muzyczne oraz rozwiązać szereg zadań na specjalnie przygotowanej karcie pracy, obejmującej wiedzę z zakresu życia i twórczości kompozytora. Do etapu drugiego (finału) awansowało siedmiu najlepszych zawodników. Otwarty dla publiczności finał był pełen konkursowych emocji: każdy z uczestników wybierał najbliższe mu kategorie pytań, jeśli udzielił złej odpowiedzi, pytanie było zadawane wszystkim pozostałym uczestnikom, a część zadań miała charakter „kto pierwszy, ten lepszy”.
Zmaganiom uczestników przyglądało się powołane przez CEA jury: prof. dr hab. Wiesław Delimat (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, dyrektor ASM w Krakowie – przewodniczący), prof. dr hab. Stanisław Krawczyński (Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie), prof. dr hab. Aleksandra Paszek-Trefon (Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach), dr Michał Lewicki (Biblioteka Jagiellońska w Krakowie) oraz dr Marek Dolewka (ASM w Krakowie – sekretarz jury, koordynator konkursu).
Po zliczeniu punktów z obu etapów jurorzy wydali następujący werdykt:
I nagroda: Michał Rąpała (ZSM im. I. J. Paderewskiego w Krośnie, przygotowanie: p. Joanna Wojewoda),
II nagroda: Alicja Rydel (ZSM w Gdańsku-Wrzeszczu, przygotowanie: p. Joanna Krzyżak),
III nagroda ex aequo: Maurycy Czarnecki (ZSM w Gdańsku-Wrzeszczu, przygotowanie: p. Joanna Krzyżak), Zofia Kozłowska (ZSM im. S. Moniuszki w Łodzi, przygotowanie: p. Wanda Wyszkowska)
Wyróżnienia:
Igor Dudek (ZPSM im. S. Moniuszki w Bielsku-Białej, przygotowanie: p. Katarzyna Kozina),
Antonina Kolanek (ZSM im. O. Kolberga w Radomiu, przygotowanie: p. Ewa Gęga-Osowska),
Maja Krzanowska (ZPSM im. S. Moniuszki w Bielsku-Białej, przygotowanie: p. Katarzyna Kozina).
Przyjrzyjmy się uczestnikom, którzy zajęli miejsca na podium. Czym się interesują i co zafascynowało ich w postaci i muzyce Karola Szymanowskiego?
Zofia Kozłowska (20 l.) ukończyła już szkołę muzyczną w Lublinie w klasie fortepianu, a teraz kształci się w Łodzi jako wokalistka. W konkursach z historii muzyki fascynuje ją możliwość zagłębiania się w biografie kompozytorów i dostrzegania, jak często ich losy się zazębiają. W twórczości Szymanowskiego szczególnie poruszają ją dzieła powstałe w latach I wojny światowej – jak stwierdza młoda artystka, tak wspaniałe pomimo panującej wokół grozy.
Maurycy Czarnecki (18 l.) to pianista, który interesuje się też tańcem dawnym, matematyką i ogrodnictwem. – Na początku twórczość Szymanowskiego średnio mi się podobała – zdradza. – Ale wiele osób mówiło mi, że jest to naprawdę piękna muzyka, więc postanowiłem, że chcę się do tego przekonać (śmiech) – dodaje. W postawie Szymanowskiego zaimponowała mu jego skłonność do walki o swoje (np. gdy formułował riposty na krytyki swoich utworów). Z kolei w muzyce – wyczulenie na barwę, instrumentację, harmonię, jak też postrzeganie Chopina nie tylko jako mistrza liryki, lecz także formy. Obecnie Maurycy ćwiczy Balladę As-dur i sam to mistrzostwo dostrzega.
Laureatka drugiego miejsca Alicja Rydel (25 l.) uczy się w klasie wokalnej, a jedną z jej pozamuzycznych pasji jest skandynawistyka. – Pomyślałam, że Zieliński [autor konkursowej lektury, monografii „Szymanowski. Liryka i ekstaza”] chyba trochę przesadza, że tak się rozpływa nad twórczością Szymanowskiego. Że – tak jak się wypowiadają niektórzy krytycy – to jedynie epigon, a w ogóle to prawie wszystkie jego utwory są naprawdę brzydkie! Jednak im dłużej ich słuchałam, im bardziej wgryzałam się w język muzyczny Szymanowskiego, tym mocniej się zachwycałam. – mówi. Alicję ujęła też wielobarwna osobowość kompozytora i zdolność do zawiązywania bliskich, zażyłych relacji.
Zwycięzca konkursu Michał Rąpała (18 l.) to perkusista i pianista, który jako uczeń liceum rozwija też zainteresowania chemiczne. Muzyka Szymanowskiego urzekła go przede wszystkim swoją różnorodnością. – Tych dzieł jest stosunkowo niewiele, a widać w nich rękę mistrza i nieustanny rozwój. Fascynuje mnie też indywidualność Szymanowskiego jako twórcy. Nie można go dopasować do żadnej grupy – impresjonistów, neoklasyków czy kontynuatorów Schönberga. Nie można określić jego stylu żadnym innym pojęciem, jak stylem Szymanowskiego – mówi Michał.
Jak się okazało, wszyscy laureaci mają już na koncie inne konkursowe zmagania. Zofia zwyciężyła w tegorocznym Wielkopolskim Konkursie Wiedzy o życiu i twórczości Kazimierza Serockiego. Maurycy kilka miesięcy temu wygrał Ogólnopolski Konkurs z Literatury Muzycznej „Muzyczny zwierzyniec”, a w zeszłym roku został finalistą z wyróżnieniem olimpiady artystycznej w sekcji historii muzyki. Alicja otrzymała wyróżnienie na zeszłorocznej edycji „20 spojrzeń na…” poświęconej Igorowi Strawińskiemu. A Michał w kwietniu tego roku zajął II miejsce na ogólnopolskim konkursie z zasad muzyki w Łomży.
Każdy uczestnik konkursu otrzymał nagrodę rzeczową, a finaliści także finansowe ufundowane przez Centrum Edukacji Artystycznej. Alicja zamierza dzięki tym środkom spełnić swoje marzenie i usłyszeć na żywo Martę Argerich – w wiedeńskim Musikverein we wrześniu tego roku. Maurycy chciałby przeznaczyć nagrodę na warsztaty krytyki muzycznej w Dusznikach-Zdroju (jeśli tylko uda mu się tam zakwalifikować). A jak deklarują Zofia i Michał, na razie odłożą pieniądze na swoją dalszą naukę. O inne atrakcyjne nagrody zadbali partnerzy konkursu: serwis streamingowy IDAGIO, NOSPR (organizator Międzynarodowego Konkursu im. Karola Szymanowskiego), portal edukacyjny Arkana Melomana oraz sklep Ósemkowa.pl. A nauczyciele przygotowujący laureatów otrzymali egzemplarze świeżo wydanej książki „Zaginiona wiolonczelistka” z rąk jej autorki Anny Bałenkowskiej.
Wszyscy laureaci podkreślili niezwykłe zaangażowanie swoich nauczycieli i skuteczność przygotowań prowadzonych pod ich okiem. Receptą na sukces okazały się m.in. specjalnie przygotowywane fiszki, wymyślanie sobie nawzajem pytań konkursowych czy słuchanie utworów z partyturą. Maurycy przyznał nawet, że nie udało mu się przeczytać monografii Zielińskiego w całości. Regularne spotkania i materiały, jakie otrzymywał od swojej profesor, skutecznie mu to jednak zrekompensowały.
Po zakończeniu konkursowych zmagań uczestnicy i ich nauczyciele wypełnili anonimowe ankiety. W wielu opiniach podkreślano sprawną organizację wydarzenia, swobodną, bezstresową atmosferę, atrakcyjną formułę pytań i przyjazną postawę jurorów. Miejmy nadzieję, że również przyszłoroczna edycja konkursu „20 spojrzeń na…” spotka się z tak entuzjastycznym przyjęciem i zmotywuje młodych melomanów do dalszego odkrywania bogactwa muzyki XX w.!
Marek Dolewka