Doroczne święto muzyki dawnej
EDYTA NOWAK: Trzy miejsca na kulturalnej mapie Europy przełomu XVI i XVII wieku: Anglia, Włochy i Polska. Poruszająca liryka miłosna, kunsztowna i uduchowiona muzyka religijna, wreszcie zawrotne tańce i przebojowe pieśni. By uczcić Europejski Dzień Muzyki Dawnej, powracamy do klimatu tamtego czasu i tamtych miejsc dzięki kompozycjom, które dziś – po czterech wiekach – wciąż nas poruszają. Już 21 marca o godz. 20:00 w kościele św. Marcina w Krakowie czeka nas wyjątkowy koncert i obchody dorocznego święta muzyki dawnej!
Europejski Dzień Muzyki Dawnej to celebracja ponadtysiącletniej tradycji muzycznej Starego Kontynentu organizowana przez sieć European Network for Early Music pod patronatem Komisji Europejskiej oraz UNESCO. Muzyka renesansu i baroku stała się znakiem rozpoznawczym naszego miasta za sprawą Festiwalu Misteria Paschalia, więc i w tym roku festiwal, już po raz kolejny, stanie się częścią obchodów Europejskiego Dnia Muzyki Dawnej. 21 marca to bowiem nie tylko data urodzin Jana Sebastiana Bacha, ale także doroczne święto hucznie obchodzone w całej Europie!
„Powiązanie kolejnych edycji Festiwalu Misteria Paschalia z obchodami Europejskiego Dnia Muzyki Dawnej jest dla nas czymś zupełnie oczywistym – mówi Izabela Helbin, dyrektor Krakowskiego Biura Festiwalowego. – Organizowany przez nas festiwal jest dostrzegany nie tylko w Polsce, ale także poza jej granicami – to jedno z najważniejszych wydarzeń poświęconych muzyce dawnej w Europie, co potwierdzają zarówno uczestnicy, jak i artyści, którzy zabiegają o szansę występu w Krakowie. Utożsamianie okresu Wielkiego Tygodnia w Krakowie z wyjątkowymi koncertami dającymi możliwość głębszego przeżycia tego szczególnego czasu oraz z obecnością w naszym mieście największych gwiazd to dla nas i mieszkańców naszego miasta szczególny powód do dumy”.
Ten niezwykły dzień chcemy uczcić w wyjątkowy sposób – udając się w muzyczną podróż przez dawne dwory królewskie. Program koncertu Muzyka europejskich dworów na styku renesansu i baroku został skomponowany w taki sposób, aby pokazać, że najpiękniejsze pieśni epoki elżbietańskiej, madrygały Monteverdiego i psalmy Gomółki miały ze sobą więcej wspólnego, niż mogłoby się nam wydawać. Spinającą go klamrą staną się dzieła religijne dwóch z trzech najwybitniejszych kompozytorów polskiego renesansu – Mikołaja Gomółki (na rozpoczęcie koncertu) i Wacława z Szamotuł (w finale). Ten pierwszy zasłynął przede wszystkim zbiorem 150 krótkich utworów napisanych do poetyckiego tłumaczenia psalmów dokonanego przez Jana Kochanowskiego, zebranych w dziele Melodie na Psałterz polski. Z tego właśnie zbioru pochodzi rozpoczynający koncert utwór Nieście chwałę, mocarze, Panu mocniejszemu (Psalm 29). Koncert zakończy zaś Modlitwa, gdy dziatki spać idą (Już się zmierzcha...) Wacława z Szamotuł – utwór będący typowym przykładem reformacyjnej muzyki użytkowej, o tyle popularny, co dla kompozytora, którego twórczość motetowa uznawana jest za jedno ze szczytowych osiągnięć muzyki wielogłosowej XVI wieku, nietypowy. Nie zapomnimy także o Mikołaju Zieleńskim, najmłodszym z wielkiej trójki polskiego renesansu. Zabrzmi bowiem jego lamentacyjny w charakterze czterogłosowy motet Vox in Rama do słów opisujących rzeź niewiniątek pochodzący z wydanego w Wenecji zbioru Communiones totius anni.
Przedsmakiem tegorocznej edycji Festiwalu Misteria Paschalia będą dzieła Johna Dowlanda i Henry’ego Purcella, dwóch wybitnych twórców angielskiego renesansu i baroku. Trzy utwory Dowlanda, które usłyszymy podczas koncertu – Can she excuse my wrongs, Come again, sweet love oraz Now, o now I needs must part / Frog Galliard – pochodzą ze zbioru The First Booke of Songes or Ayres i są typowymi przykładami melancholijnych pieśni charakterystycznych dla epoki elżbietańskiej. Wszystkie trzy kompozycje będzie można niejednokrotnie usłyszeć podczas Festiwalu Misteria Paschalia, który zapewni nam przegląd niezwykłej twórczości Dowlanda, ale także wprowadzi nas w świat muzyki „brytyjskiego Orfeusza” – Henry’ego Purcella. Podczas koncertu 21 marca będziemy mieli okazję usłyszeć mniej znane dzieła tego kompozytora. Artyści sięgnęli bowiem po dwie pieśni: I spy Celia, Celia eyes me i Oh, the sweet delights of love. Pieśni, ody, hymny i mniejsze formy wokalne stanowiły jeden z głównych aspektów twórczości Purcella zobowiązanego do dostarczania ich na różne okazje i święta na dwory kolejnych monarchów, którym służył – Karola II (1660–85), Jakuba II (1685–88) oraz Marii II (1689–94) i Wilhelma III (1689–1702).
Nie będzie przesadą stwierdzenie, że wszystkie muzyczne drogi renesansu i baroku prowadzą do Włoch. To tam artyści podróżowali, by uzyskać jak najlepsze wykształcenie, a włoscy muzycy wędrowali po europejskich dworach zaszczepiając na nich rodzime wpływy. Nasza muzyczna podróż nie byłaby więc kompletna bez wizyty w Italii. Artyści zaprezentują dwa madrygały Claudia Monteverdiego pochodzące z ósmego zbioru, zatytułowanego Madrigali guerrieri et amorosi (Madrygały o wojnie i miłości). Usłyszymy więc Gira il nemico insidioso Amore do słów Giulia Strozziego oraz przepiękne Lamento della Ninfa do słów Ottavia Rinucciniego.
Program koncertu uzupełnią utwory mniej znanych, ale także zasługujących na uwagę twórców. Ciekawymi postaciami są zwłaszcza Diomedes Cato, którego rodzina, gdy ten miał zaledwie pięć lat, uciekając przed włoską inkwizycją, przeniosła się do Krakowa, oraz Tobias Hume – szkocki kompozytor i wirtuoz violi oraz żołnierz armii rosyjskiej i szwedzkiej. Szwecja zresztą przewija się także w biografii Cato, który jako muzyk na dworze Zygmunta III Wazy razem z królem podróżował do jego rodzinnego kraju i zyskał tam niemałą popularność.
Ten wyjątkowy, pełen zarówno czytelnych powiązań, jak i nieoczywistych związków koncert czeka nas 21 marca, w Europejski Dzień Muzyki Dawnej, w kościele św. Marcina w Krakowie.
UWAGA: Bezpłatne wejściówki na koncert będzie można odbierać w punkcie InfoKraków w Pawilonie Wyspiańskiego (plac Wszystkich Świętych 2) oraz przy ul. św. Jana 2, a także za pośrednictwem portalu evenea.pl od najbliższego poniedziałku (12 marca) od godz. 10:00. Jedna osoba może otrzymać maksymalnie dwie wejściówki. Liczba wejściówek jest ograniczona.