Chóralna uczta na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Cerkiewnej Hajnówka
Między 21 a 26 września br. odbył się 40. Jubileuszowy Międzynarodowy Festiwal Muzyki Cerkiewnej Hajnówka 2021 w Białymstoku. W tych dniach miały miejsce liczne przesłuchania konkursowe 20 chórów z Polski i zagranicy. Do naszego kraju zawitały m.in. zespoły z Węgier, Rumunii, Ukrainy, Białorusi, Litwy, Łotwy, Szwecji, Macedonii Północnej, Słowacji, a nawet z kontynentu afrykańskiego – z Angoli.
25 września, sala koncertowa Opery i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku, przesłuchanie konkursowe
Festiwal muzyki cerkiewnej to przeżycie duchowe, wręcz metafizyczne, to prawdziwa uczta dla duszy. Miałam przyjemność przyglądać się przesłuchaniom konkursowym w Operze i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku. Atmosfera w sali koncertowej podczas przesłuchań była pełna skupienia i mobilizacji. Każdy z występujących chórów, a było ich osiem, dał z siebie wszystko. Chórzyści zarażali widownię żywiołowością, radością i pasją. Odkryłam niezwykłą moc muzyki cerkiewnej, która uskrzydla, dodaje wiary i nadziei. Podczas występów można było usłyszeć lokalne utwory cerkiewne oraz repertuar muzyki bizantyjskiej w wykonaniu Męskiego Chóru św. Jana Damasceńskiego z Arad w Rumunii, którym dyryguje o. Gabriel Streulea, utwory muzyki cerkiewnej XVIII–XX w. wykonane przez Kameralny Chór Cappella Musicae Antiquae Orientalis z Poznania pod kierownictwem Leona Zaborowskiego, jak również najnowszą muzykę chóralną a cappella w wykonaniu Chóru Akademickiego Politechniki Warszawskiej, którego dyrygentem jest Dariusz Zimnicki. Ten ostatni zrobił na mnie ogromne wrażenie. Śpiew chórzystów był przenikający, głęboki i poruszający. Chór ten zresztą zajął pierwsze miejsce w kategorii chórów amatorskich świeckich. Prawdziwą furorę podczas przesłuchań zrobił Państwowy Chór Kameralny „Polifonia” z Szawli na Litwie pod dyrekcją Linasa Balandisa, który spotkał się z bardzo żywą reakcją publiczności. Gdy usłyszałam wykonanie utworu „Tiebie Boga chwalim” autorstwa Dymitra Bortniańskiego, zrozumiałam, dlaczego widownia tak ciepło powitała chórzystów. Śpiewali w sposób perfekcyjny, ich śpiew przenikał, inspirował i wzbudzał silne emocje. Kolejne wykonania były tylko potwierdzeniem mojego pierwszego wrażenia. Chór ten zajął pierwsze miejsce w kategorii chórów zawodowych oraz otrzymał nagrodę ufundowaną przez Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
Miłym zaskoczeniem był występ afrykańskiego chóru Nova Alianca z Luandy w Angoli, którym kieruje Rodrigues Antonio Eduardo Babi. Chórzyści to kościelna społeczność, której misją jest głoszenie Ewangelii. Kolorowe stroje, ciekawe wykonanie utworów muzyki cerkiewnej, oryginalność – to wszystko korzystnie wpłynęło na pozytywny obraz zespołu, który otrzymał dyplom za zainteresowanie i propagowanie muzyki cerkiewnej na kontynencie afrykańskim.
26 września, sala koncertowa Opery i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku, koncert galowy
Festiwal Muzyki Cerkiewnej Hajnówka 2021 został uwieńczony koncertem galowym, na którym wystąpiły zwycięskie chóry oraz Zespół Muzyki Cerkiewnej ks. J. Szurbaka. Wszystkie zespoły prezentowały bardzo wysoki poziom i profesjonalizm. Koncert galowy rozpoczęła Dziecięca Ludowa Kapela Chóralna „Zorynka” z Tarnopola z Ukrainy pod dyrekcją Andżeli Doskocz, która zajęła ex aequo pierwsze miejsce w kategorii chórów dziecięco-młodzieżowych. Dostojne wykonanie przez zespół utworu „Otcze nasz” Mykoły Leontowycza miało swój wdzięk i urok. Następny utwór, „Jedinorodnyj Synie” autorstwa Stiepana Dawydowa, wykonał zwycięski Chór „Basilica Cantans” Archikatedry Wrocławskiej pod dryrekcją Mirosławy Jury-Żegleń, który zajął pierwsze miejsce w kategorii chórów parafialnych. Kolejny utwór „Tiebie pojem” Siergieja Rachmaninowa, z solo zaśpiewanym przez Aleksandrę Bizoń, wykonał Chór Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie pod kierownictwem Joanny Gutowskiej-Kuźmicz jako laureat trzeciego miejsca ex aequo w kategorii chórów amatorskich świeckich. Utwór „Błażenni” Metropolity Hiłariona został wykonany przez Chór „Nostro Canto” Instytutu Sztuki i Muzyki Uniwersytetu w Preszowie na Słowacji pod dyrekcją Tatiany Švajkovej. Zespół zajął drugie miejsce w kategorii chórów uczelni muzycznych. Ogromne emocje i radość wzbudził wśród publiczności Ukraiński Chór Męski „Żurawli” z Warszawy kierowany przez Jarosława Wujcika. Chór zajął trzecie miejsce ex aequo w kategorii chórów amatorskich świeckich i wykonał „Błahosłowy dusze moja Hospoda” Kyryła Stecenki. Laureaci drugiego miejsca w kategorii chórów zawodowych, męski chór Logos pod dyrekcją o. Jana Szenroka, wykonali „Sud nad Chrystom” Aleksandra Zitnikova, a solo zaśpiewali Rihards Rudzitis i Janis Kursevs.
Gościem specjalnym koncertu galowego był wyśmienity i jedyny w swoim rodzaju Zespół Muzyki Cerkiewnej z Warszawy popularyzujący muzykę cerkiewną, który uświetnił zakończenie pierwszej edycji festiwalu w 1982 r., wówczas znanej jako Dni Muzyki. Dyrygent zespołu ks. Jerzy Szurbak przyczynił się w znacznej mierze do powstania Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej Hajnówka. Zespół Muzyki Cerkiewnej został reaktywowany na prośbę dyrektora festiwalu, aby uroczyście uwieńczyć jubileusz. Program chóru pozostanie ważnym wydarzeniem w historii chóralistyki prawosławnej. Publiczność miała przyjemność usłyszeć „Bogorodice Diewo” S. Rachmaninowa, „Błagosłowi dusze moja Gopoda” F. Miasnikowa (solo: Anna Wyrzykowska – sopran), „Dostojno jest” S. Głowackiego (solo: Liza Wesołowska – sopran, Natalia Szurbak – alt), „Mołytw” S. Kwaśniewskiego (solo: Anna Wyrzykowska – sopran) i „Chwalitie Imia Gospodnie” A. Archangielskiego (solo: Natalia Szurbak – alt, Andrzej Chrostowski – baryton). Pierwszą część koncertu galowego zakończył Chór Akademicki Uniwersytetu Warszawskiego pod przewodnictwem Iriny Bogdanovich, który zajął drugie miejsce ex aequo w kategorii chórów amatorskich świeckich. Chór wykonał części 3 i 4 z koncertu nr 32 Dymitra Bortniańskiego.
Po przerwie Dziecięcy Chór Centrum Kulturalnego i Litewskiego Radia i Telewizji z Wilna na Litwie wykonał „Chwalitie Imia Gospodnie” Dobra Christowa. Chór pod kierownictwem Reginy Maleckaite zdobył pierwsze miejsce ex aequo w kategorii chórów dziecięco-młodzieżowych. Publiczność bardzo ciepło przyjęła Wokalny Zespół Niewidomych „Consonans” z Charkowa na Ukrainie pod dyrekcją Witaliny Dudy, który otrzymał nagrodę specjalną ufundowaną przez Prezesa Zarządu TVP SA za szczególne zaangażowanie w wykonawstwo muzyki cerkiewnej.
Utwór „Otcze nasz” autorstwa Jánosa Boksaya wykonał węgierski Męski Chór św. Efrema z Budapesztu, którym kierują Tamás Bubnó i Lorinc Bubnó. Zespół zajął trzecie miejsce w kategorii chórów zawodowych. „Chwalitie Gospoda s niebies” Pawła Czesnkowa wykonał Chór Uczelni Muzycznej im. Jazepsa Medinsa w Rydze na Łotwie, którym dyrygują Janis Baltinsz oraz Uldis Kokars. Chór zajął pierwsze miejsce w kategorii uczelni muzycznych oraz otrzymał nagrodę ufundowaną przez Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Kameralny Chór „United” pod dyrekcją Władysława Łysenki zajął trzecie miejsce w kategorii chórów zawodowych i wykonał „Niechaj powni budut usta naszy” Łesi Diczko.
Utwór „Wsiakoje dychanie” Romualda Twardowskiego wykonał Akademicki Chór Politechniki Gdańskiej pod kierownictwem Mariusza Mroza. Chór zdobył drugie miejsce ex aequo w kategorii chórów amatorskich świeckich.
Na koniec koncertu galowego wszystkie zwycięskie chóry z wyrazami szacunku i dziękczynienia zaśpiewały „Mnohaja leta”.
Festiwal Muzyki Cerkiewnej Hajnówka to prawdziwa uczta dla miłośników muzyki cerkiewnej. Oby takich inicjatyw na Podlasiu było więcej. Czuję wdzięczność i podziw dla wszystkich występujących chórzystów, dyrygentów oraz organizatorów tej zacnej imprezy.
Emilia Zambrzycka