Cesarzowa bel canta

Edita Gruberova to legenda opery, w dodatku legenda wiecznie żywa, która od czasu swojego debiutu w 1968 nieustannie włada sercami melomanów. Wprawdzie na deskach teatrów operowych pojawiają się co rusz to nowe gwiazdy i gwiazdeczki, jednak już od dekad Gruberova jest po prostu bezkonkurencyjna.

Już w latach siedemdziesiątych Gruberova zawładnęła Metropolitan Opera, Operą Bawarską, Salzburgiem oraz Glyndebourne. Obecnie już rzadziej możemy ją usłyszeć na żywo, ale gdy się pojawia, melomani z całego świata walczą o bilety. A jest o co walczyć, bo możliwość posłuchania tej artystki na żywo, to niezapomniane przeżycie dla każdego miłośnika opery. Dowodem są rekordowe owacje, które Gruberova dostaje po każdym występie najczęściej przekraczające pół godziny.

Teatrem, z którym Gruberova związała większość swojej kariery jest Bawarska Opera w Monachium. 27 lipca wystawieniem Lukrecji Borgii Gaetano Donizettiego Bawarska Opera postanowiła uczcić 40 lecie pracy artystycznej Gruberovej w tym teatrze. Wystawiono produkcję Borgii przygotowaną specjalnie dla Gruberovej w 2009 roku.

Za pulpitem dyrygenckim stanął Paolo Arrivabeni. W jego batucie czuć było włoską energię. Orkiestra oddała bogactwo kolorów muzyki Donizettiego, ale zarazem była dramatyczna i ekspresyjna.

Przedstawienie to wyreżyserował Christof Loy. Jego produkcja jest dość minimalistyczna. Loy z jednej strony uwspółcześnił operę Donizettiego, z drugiej jednak strony jego przedstawienie nie jest realistyczną historią, lecz raczej swoistym pytaniem o operę jako gatunek. Loy posługuje się tutaj efektem obcości Brechta, aby skonfrontować nas z pytaniem o autentyzm sztuki. Pomimo pewnej akademickiej wagi pomysłów reżyserskich, jego produkcja była dość wierna muzyce, ale przede wszystkim oddała pole do popisu śpiewakom.

Jako Don Alfonso wystąpił John Relyea. Dysponuje on głębokim dramatycznym bas-barytonowym głosem i dość przekonująco przedstawił swoją rolę. Hiszpańska mezzosopranistka Silvia Tro Santafe wcieliła się w postać Maffio. Myślę, że to dość dobra śpiewaczka, która pewnie i technicznie bez zastrzeżeń operuje głosem, ale na tle innych doświadczonych śpiewaków wypadła słabiej. Jako Gennaro wystąpił Pavol Breslik. To świetny liryczny tenor, który rewelacyjnie odnalazł się w tej roli. Posiada on dość lekki, młodzieńczy głos, który w połączeniu z jego eleganckim sposobem frazowania sprawia, że słucha się go z dużą przyjemnością.

Ten wieczór należał oczywiście do Edity Gruberovej, która wcieliła się w tytułową postać Borgii. Zapewne w tym wieku Gruberova nie śpiewa już z taką wyrazistością i mocą jak trzydzieści lat temu, ale mimo to bez problemu udało jej się doprowadzić publiczność niemal do szału, a to się rzadko zdarza w teatrach operowych. Nigdy wcześniej nie byłem na przedstawieniu operowym, na którym publiczność biłaby brawa przez ponad pół godziny. Gruberova posiada technikę wokalną, która jest absolutnie wyjątkowa. Potrafi ona w niespotykany sposób połączyć lekkość koloraturowych pasaży z dramatyzmem i pasją. Rola Borgii pasowała jej idealnie. To mroczna postać, i Gruberova oddała tę stronę Borgii skupiając się na ciemniejszych barwach i niższych rejestrach.

W tym przedstawieniu mieliśmy okazję usłyszeć to, z czego Gruberowa jest najbardziej znana, zatem jej zwinność w artykułowaniu nawet najtrudniejszych pasaży koloraturowych w połączeniu z wyjątkową ekspresyjnością. W jej interpretacji każdy kolor, natężenie głosu, zmiana tempa jest pełna emocji i znaczeń. Gruberova jest wyjątkowo elokwentną śpiewaczką, która jest w stanie oddać głosem emocjonalne meandry zagubionej kobiety. Idąc na przedstawienie operowe pragnę usłyszeć coś co mnie emocjonalnie dotknie, wzruszy, sprawi, że będę miał ciarki na plecach i to jest właśnie to, co Edita Gruberova ofiaruje publiczności.

Dla tych, którym nie udało się zobaczyć cesarzowej bel canta na żywo, polecam DVD z nagraniem Lukrecji Borgii z Bawarskiej Opery wydane przez Medici Arts / EuroArts.

Z Monachium dla Presto,
Jacek Kornak