Bruch | Skoryk| Brahms [Chopin Piano Duo zagra z Sinfonią Iuventus]

W tragicznych dniach wojny, podczas której bestialsko napadnięta Ukraina walczy o zachowanie swojej wolności i niepodległości, w programach koncertów – z powodu okoliczności nierzadko zmienianych – pojawiają się akcenty także muzycznego wsparcia dla dzielnego narodu.

Dlatego koncert POSI rozpocznie hymn państwowy Szcze ne wmerła Ukrajiny i sława, i wola, którego słowa (ich autorem jest Pawło Czubynski) stanowią zamierzone nawiązanie do incipitu Mazurka Dąbrowskiego. Piękna pieśń, do której muzykę skomponował grekokatolicki duchowny Mychajło Werbycki, powstała pierwotnie dla sztuki teatralnej. Zakazana w okresie Związku Sowieckiego, stała się później hymnem odrodzonego państwa (w swej ostatecznej redakcji z 2003 roku). Zabrzmi też utwór urodzonego w 1938 roku Myrosława Skoryka, który był prominentną postacią życia muzycznego kraju jako kompozytor i muzykolog, także dyrektor artystyczny Opery Kijowskiej. Jego wzruszająca, romantyczna w wyrazie Melodia a-moll powstała do zapomnianego dziś filmu Vysokij Pierieval z 1981 roku i zyskała autonomiczną popularność w wielu różnych opracowaniach. Wykonywano ją także podczas uroczystości żałobnych ku czci ofiar proeuropejskiego zrywu na Majdanie na przełomie 2013/2014, mordowanych przez Rosjan i siły sprzyjające marionetkowemu przywódcy Wiktorowi Janukowyczowi.

Max Bruch i Johannes Brahms to twórcy bliscy pokoleniowo (notabene znali się i darzyli wzajemnym szacunkiem), a także stylistycznie – obaj reprezentują późny romantyzm w muzyce niemieckiej i tę jego linię, którą obaj uważali za twórczą kontynuację stylu klasyków, z ich upodobaniem do cyklicznych form o ustalonej architektonice oraz do muzyki „absolutnej”, wolnej od programowych odwołań. O ile jednak Brahms zdobył wielkie uznanie i sławę, Bruch pozostawał raczej w cieniu i do dziś znany jest przede wszystkim ze swego znakomitego, wczesnego I Koncertu skrzypcowego, którego ostateczną redakcję ukończył mając trzydzieści lat. Pozostała część jego bogatej spuścizny powraca na koncertowe estrady rzadziej, tym bardziej warto więc docenić możliwość wysłuchania pięknego, późnego dzieła Brucha, Koncertu as-moll na dwa fortepiany z 1912 roku. Do jego skomponowania zainspirowała autora sztuka duetu amerykańskich pianistek – sióstr Rose i Ottilie Sutro. Te samowolnie przerobiły dzieło, nigdy nie wykonując wersji oryginalnej, długo też nieznanej badaczom ani publiczności. Uważano niekiedy, że była ona wersją Koncertu podwójnego na klarnet i altówkę op. 88. Dopiero odnalezienie partytury pół wieku później pozwoliło na rekonstrukcję dzieła oraz ustalenie, że jest autonomiczne wobec wspomnianego koncertu (wykorzystuje natomiast materiał nieukończonej III Suity na organy i orkiestrę). Utwór pełen dramatyzmu i emocjonalnych uniesień, w kolorycie części I nieco mroczny, w finale – radosny i „bohaterski”, zdradza swój organowy rodowód obecnością ciekawie stosowanej polifonii. Wykona go jeden z najsławniejszych polskich duetów fortepianowych – Chopin Piano Duo. Tworzą go od roku 2014 Anna Boczar i Bartłomiej Kominek, obydwoje rozwijający też imponujące solowe kariery. W 2015 roku artyści polskiego prawykonania omawianego koncertu (z Orkiestrą Filharmonii Krakowskiej, pod dyrekcją Daniela Smitha).

Johannes Brahms bardzo długo dojrzewał do zmierzenia się z symfonią – pierwsze dzieło tego gatunku ukończył mając ponad 43 lata, drugie jednak powstało bardzo szybko (1877), już w rok po premierze Pierwszej. Są bardzo odmienne w wyrazie, o czym tak pisał zachwycony Symfonią D-dur admirator talentu Brahmsa, wpływowy krytyk Eduard Hanslick: „Wykonana przed rokiem I Symfonia Brahmsa była dziełem dla poważnych znawców, którzy potrafili nieprzerwanie, jakby z lupą, podążać za jej złożoną tkanką. II Symfonia natomiast, niczym słońce, ogrzewa i znawców, i amatorów, należy do wszystkich tęskniących za dobrą muzyką. Promienieje zdrową świeżością i klarownością”. Podkreślano jej pogodne, pastoralne nastroje, niewolne od typowej dla autora nuty melancholii.

Za dyrygenckim pulpitem stanie Jan Miłosz Zarzycki. W roku 1994 uzyskał dyplom z wyróżnieniem w klasie dyrygentury Marka Pijarowskiego we Wrocławiu. Swoje studia dyrygenckie uzupełniał w Wiedniu i Berlinie. Jest również absolwentem Wydziału Instrumentalnego Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach (1990), jako skrzypek zdobywał nagrody w licznych konkursach muzycznych. Jest także finalistą i laureatem prestiżowych międzynarodowych konkursów dyrygenckich we Włoszech, w Hiszpanii i na Węgrzech. Współpracował z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach, z orkiestrą Sinfonia Varsovia oraz z Warszawską Operą Kameralną. Jest dyrektorem naczelnym i artystycznym Filharmonii Kameralnej im. Witolda Lutosławskiego w Łomży. Ma w artystycznym dorobku kilkanaście cenionych nagrań płytowych oraz liczne koncerty z czołowymi orkiestrami symfonicznymi i operowymi w kraju i za granicą. [pmac]

Bruch | SKORYK | Brahms

23 kwietnia 2022, godz. 19.00

Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie

Wykonawcy

Chopin Piano Duo: Anna Boczar | fortepian, Bartłomiej Kominek | fortepian

Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa

Jan Miłosz Zarzycki | dyrygent

Program

Szcze ne wmerła Ukrajiny i sława, i wola

Hymn Ukrainy (muz. Mychajło Werbycki)

Max Bruch – Koncert as-moll na dwa fortepiany op. 88a

***

Myrosław Skoryk – Melodia a-moll

Johannes Brahms – II Symfonia D-dur op. 73

Podczas wydarzenia obowiązują zasady ustalone w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii wraz z ich aktualizacjami: https://www.gov.pl/web/koronawirus/aktualne-zasady-i-ograniczenia

Patronat medialny: TVP Kultura, Presto, polmic.pl

Organizator: Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus im. Jerzego Semkowa

Organizator zastrzega prawo do zmiany programu koncertu lub jego wykonawców