Tomcio Paluch i wilk – nieznana muzyka teatralna i filmowa Krzysztofa Pendereckiego wydana na płycie CD

Odnalezione po latach partytury muzyki Krzysztofa Pendereckiego, pisane w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku dla teatrów lalkowych, dramatycznych i do filmów zostały nagrane i wydane w formie płyty CD w ramach serii „Muzyczny ślad Krakowa”. Jest to już drugi – po wydaniu w 2018 roku płyty CD z utworami Stanisława Radwana – wyjątkowy projekt fonograficzny Krakowskiego Forum Kultury, mający na celu dokumentację muzyki filmowej i teatralnej.

W nagraniach muzyki Krzysztofa Pendereckiego udział wzięli: Orkiestra Akademii Beethovenowskiej pod dyrekcją Macieja Tworka (wieloletniego asystenta Krzysztofa Pendereckiego), Chór Polskiego Radia, Cracow Singers oraz wokaliści Annika Mikołajko-Osman i Jacek Wróbel. Wśród zarejestrowanych nagrań znalazła się m.in. muzyka ze spektakli w Starym Teatrze, Teatrze Lalek „Arlekin” czy z filmu Nie ma końca wielkiej wojny Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych. Wydawcą płyty jest DUX. Nagrania są także dostępne na stronie www.muzycznyslad.pl

Przygoda Pendereckiego z teatrem rozpoczęła się w 1957 roku Złotym kluczykiem Jekateriny Borysowej w reżyserii Władysława Jaremy w krakowskim Teatrze Lalek „Groteska”, a współpraca z filmem – w 1959 roku w Studiu Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej Bulandrą i diabłem w reżyserii Jerzego Zitzmana i Lechosława Marszałka. Penderecki był wtedy młodym, dwudziestokilkuletnim kompozytorem „na dorobku” i obok komponowania Polymorphi czy Trenu tworzył muzykę użytkową do filmów animowanych, teatrów lalkowych, teatrów dramatycznych i do filmów krótkometrażowych. W wielu artykułach okolicznościowych po śmierci Mistrza pisano o jego „muzyce filmowej”, przytaczając tytuły obrazów Wajdy czy Kubricka, choć powstało ledwie kilka takich filmów fabularnych, a ponadto reżyserzy wykorzystali w nich napisane już wcześniej utwory koncertowe. Natomiast oryginalnych partytur do różnych filmów animowanych – i dla dorosłych, i dla dzieci – Penderecki napisał prawie trzydzieści, zaś do filmów dokumentalnych, krótkometrażowych i fabularnych – oprócz znanego Rękopisu znalezionego w Saragossie – jeszcze dziesięć.

Największy i wciąż wymagający opisania i nagrania obszar artystycznej aktywności kompozytora stanowią partytury dla teatrów – do roku 1980 Penderecki stworzył oprawę muzyczną do prawie siedemdziesięciu spektakli, począwszy od teatrów lalkowych „Banialuka” w Bielsku-Białej do Marionetteatern w Sztokholmie i od Teatru Słowackiego do Teatru Polskiego, współpracując z najwybitniejszymi reżyserami, takimi jak Konrad Swinarski, Jerzy Jarocki czy Józef Szajna, i współuczestnicząc w inscenizacji najważniejszych dzieł dramatycznych Mickiewicza, Conrada czy Bergmana.

Żmudna kwerenda zachowanych rękopisów, przeprowadzona przez Magdalenę Figzał-Janikowską i Andrzeja Kosowskiego (kuratora projektu), doprowadziła do odnalezienia pierwszych partytur, które zostały nagrane w Krakowie we września 2020 roku i w grudniu 2021 roku. Jest to muzyka do spektakli: O krasnoludkach i sierotce Marysi (Maria Konopnicka, reż. Irena Wojutycka, 1957, Teatr Lalek Arlekin w Łodzi), Przygody warszawskiego misia (Kazimiera Jeżewska, reż. Stanisław Ochmański, 1958, Łódź), Tomcio Paluch i wilk (Jerzy Zaborowski, reż. Stanisław Ochmański, 1961, Teatr Lalki i Aktora w Lublinie), Dziady (Adam Mickiewicz, reż. Bohdan Korzeniewski, 1963, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie) i Nie-boska komedia (Zygmunt Krasiński, reż. Konrad Swinarski, 1965, Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie), Baśń o pięciu braciach (Sergiusz Obrazcow, Sergiej Preobrażeński, reż. Wojciech Wieczorkiewicz, 1967, Teatr Lalki i Aktora „Marcinek” oraz filmu Nie ma końca wielkiej wojny (reż. Jan Łomnicki, 1959, Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych).

Płyta dostępna jest w katalogu www.dux.pl Nagrania do odsłuchania znajdują się na stronie www.muzycznyslad.pl

W realizacji projektu udział wzięli:

Orkiestra Akademii Beethovenowskiej

Dyrygent: Maciej Tworek

Chór Polskiego Radia

Chór Cracow Singers

Soliści: Annika Mikołajko-Osman i Jacek Wróbel

Reżyser dźwięku: Małgorzata Polańska (DUX), montaż: Igor Szymański, Michał Szostakowski

Kurator projektu: Andrzej Kosowski

Kwerendy: Magdalena Figzał-Janikowska, Andrzej Kosowski

Organizatorem projektu jest Krakowskie Forum Kultury – Instytucja Kultury Miasta Krakowa.

Więcej o projekcie:

https://audycjekulturalne.pl/zapomniana-muzyka-pendereckiego/ (Maciej Tworek, dyrygent)

https://radiokrakowkultura.pl/podcasty/muzyczny-slad-krakowa (Andrzej Kosowski, kurator)

{info. pras}