Spektakl jak kino drogi [„Eugeniusz i Tatiana – Zakręt” w Operze na Zamku]

Po długiej przerwie w dostępie do kultury, którą zafundowała nam pandemia, Opera na Zamku w Szczecinie zaprasza nas na spektakl w skondensowanej formie. Niewielka obsada, kameralna orkiestra, skromna scenografia, a i tak zobaczyliśmy sztukę na najwyższym poziomie.

Jak wyjaśnia Pia Partum, reżyserka i scenografka spektaklu – Pomyślałam, że powrót do tej opery teraz będzie jak otworzenie szuflady z drogocennymi pamiątkami. Namiastką normalności. Ta opera da się skrócić tak, by jej nie „uszkodzić” i by nie stała się tylko streszczeniem. Poza skrótem libretta istnieje również jej inna wersja muzyczna – partytura rozpisana na zmniejszoną liczbę instrumentów. I właśnie dlatego uważam, że to dobry tytuł dla tego przeprowadzonego przez nas eksperymentu. Skrótów oper na ogół się przecież nie robi – ten nurt wyzwoliła epidemia. Do tej pory uważano to za świętokradztwo.

Wspomniany skrót nie odbiega poziomem od kilkugodzinnych oper, przejmująco opowiada historię pełną uczuć. Jest piękną, nowoczesną interpretacją „Eugeniusza Oniegina” Aleksandra Puszkina, przypominającą nam, jak często sami znajdujemy się na zakręcie życia. Jak mówi Pia Partum: – Wzajemne wieczne mijanie się, rozmijanie w miłości niczym w „Śnie nocy letniej” Szekspira jest pięknem tej historii.

Już od początku widać inspirację filmem drogi, gdzie bohater podczas podróży przechodzi wewnętrzną przemianę. Scenografia przypominająca zakręt gdzieś daleko na autostradzie, projekcje multimedialne dające wrażenie podróży oraz dodatkowe efekty dźwiękowe sprawiają, że jesteśmy niejako towarzyszami drogi życia bohaterów.

fot. Piotr Nykowski

Mimo że Eugeniusz (Tomasz Łuczak) jest głównym bohaterem tej historii, Tatiana (Lucyna Boguszewska) przyćmiewa go swoim pięknym głosem i głębią emocji. Jednak postacią, która funduje widzom prawdziwy uczuciowy rollercoaster, jest Leński (Pavlo Tolstoy). Jego rola może się wydawać epizodyczna, ale w swojej arii porusza serce każdego, kto ogląda jego wyznanie miłości i pożegnanie przed tragicznym pojedynkiem.

Z biegiem wydarzeń widzimy Eugeniusza, który po pojedynku, błąkając się, próbuje odnaleźć swoje miejsce na ziemi. Gdzieś po drodze, między jednym punktem na mapie a drugim, spotyka Griemina (Janusz Lewandowski). Gdy Griemin opowiada mu o wielkiej miłości do żony – jak się okazuje pięknej i już dobrze sytuowanej Tatiany – Oniegin zaczyna rozumieć, co stracił, gdy przed laty odrzucił miłość tej prostej dziewczyny.

W finałowej scenie bohaterowie tytułowi spotykają się raz jeszcze, sami gdzieś po drodze, między prawdziwym światem a uczuciową marą. Ich dramatyczny duet to ukoronowanie wieczoru. Tomasz Łuczak i Lucyna Boguszewska w pełni wykorzystują swoje możliwości wokalne w muzycznej walce największych emocji o szansę na spełnioną miłość. Na koniec orkiestra milknie, a w pełnej napięcia ciszy Tatiana żegna Oniegina, który zostaje sam, zbyt późno rozumiejąc swój błąd.

Ogromne brawa, które rozległy się po zakończeniu, świadczyły o tym, jak bardzo spektakl poruszył widownię. Było bowiem co podziwiać – przede wszystkim znakomitych wykonawców ról, wszystkich bez wyjątku, oraz kameralną orkiestrę, która, kierowana przez Jerzego Wołosiuka, wydobyła całe piękno muzyki, którą usłyszeliśmy tego wieczoru. Z pewnością docenione zostało również nowe przedstawienie dawno znanej historii. Jednak zawsze najbardziej zapadające w pamięć i najpiękniejsze są miłości niespełnione.

Magda Golubska